Kleurtemperatuur
Van Wikipedia
De kleurtemperatuur van een lichtbron voor wit licht is gedefinieerd als de temperatuur van een zwart lichaam waarvan het uitgestraalde licht dezelfde kleurindruk geeft als de werkelijke lichtbron. De kleurtemperatuur wordt meestal uitgedrukt in Kelvin (K). Volgens de wet van Wien neemt de golflengte van het uitgestraalde licht af met toenemende temperatuur en heeft blauwig licht (korte golflengte) een hogere kleurtemperatuur dan roodachtig licht. Vreemd genoeg wordt licht met een lage kleurtemperatuur als "warmer" ervaren dan licht met een hoge kleurtemperatuur.
[bewerk] Achtergrond
De kleur van het licht dat door een vel helder wit papier weerkaatst wordt is in feite afhankelijk van het omgevingslicht. Bij verlichting door kunstlicht is de kleur anders dan bij verlichting door daglicht. De hersenen "weten" dat het vel wit is en voeren automatisch een 'chromatische aanpassing' uit, waardoor het papier er 'op het oog' hetzelfde uit blijft zien.
Bij foto- en filmopnamen vindt deze aanpassing echter niet automatisch plaats. Bij toepassing van lichtgevoelige films (zoals bij gewone fotografie) wordt daarom een filmtype gekozen, dat is afgestemd op de kleurtemperatuur van de lichtbron. Vooral bij omkeerfilm, waarbij achteraf geen correctie mogelijk is is het van belang het juiste filmtype te kiezen.
Bij digitale opnamen moet de witbalans (Engels: white balance, WB) worden ingesteld. Moderne apparatuur kan dit automatisch doen, maar een handmatig ingestelde witbalans geeft meestal het beste resultaat. TL-lampen vragen altijd om een handmatige witbalans, alleen al om het feit dat elke TL-lamp een andere kleurtemperatuur kan hebben (discontinue spektrum). Dit kan je zien aan de laatste twee cijfers op de lamp. Echter, bij sommige professionele videocamera's is de fabrieksmatige kunstlicht en daglicht 'pre-set' zodanig afgesteld, dat deze soms niet te evenaren is.
Als bij het filmen of fotograferen de kleurgevoeligheid niet goed op de kleurtemperatuur van de lichtbron is afgestemd, zal dit tot onnatuurlijke kleuren leiden. Wanneer er sprake is van twee of meer lichtbronnen met een verschillende kleurtemperatuur, bijvoorbeeld daglicht (5500K - 10.000K) en kunstlicht (2800K - 3300K), zal men een keuze moeten maken voor een van de lichtbronnen. Een compromis kan men sluiten door voor beiden te kiezen, bijvoorbeeld 4300K. Voor de beste resultaten zal de kleurtemperatuur van kunstlichtbronnen door middel van correctiefilters op het daglicht afgestemd moeten worden.
De kleurtemperatuur wordt behalve in Kelvin ook uitgedrukt in Mired, wat staat voor Micro reciprocal degree, ofwel 1 miljoen gedeeld door de kleurtemperatuur in Kelvin. Daglicht van 5000 K heeft dan een waarde van 200 Mired. Deze eenheid heeft het voordeel dat er eenvoudig mee gerekend kan worden. Een kleurcorrectiefilter veroorzaakt een vaste verschuiving van bijvoorbeeld 20 Mired in de kleurtemperatuur. Een blauw filter van 20 Mired geeft dan een daglichttemperatuur van 180 Mired (5555K), een rood filter van 20 Mired geeft dan 220 Mired (4545K).
[bewerk] Voorbeelden
| temp (K) | mired | omschrijving |
|---|---|---|
| 1200 | 833 | kaarslicht |
| 2000 | 500 | zonsopkomst en zonsondergang |
| 2800 | 357 | wolfraam-gloeilamp (gewone lamp), zonsopkomst en zonsondergang |
| 3000 | 333 | studiolamp, 3000-kleur TL lamp ("/830" is kleurweergave 80 en kleurtemperatuur 3000K) |
| 3200 | 312 | halogeenlamp |
| 3400 | 294 | filmzon |
| 3500 | 288 | een uur na zonsopkomst |
| 4000 | 250 | 4000-kleur TL lamp ("/840" is kleurweergave 80 en kleurtemperatuur 4000K) |
| 4200 - 4700 | 238 - 213 | mengsel van kunst- en daglicht |
| 5000 | 200 | fototoestel-flitser, daglicht ("D50" is "Daglicht 5000") |
| 5600 | 178 | standaard daglicht |
| 6000 | 167 | middagzon |
| 6500 | 154 | Wit/Neutraal. Standaard waarde voor televisie of monitor. |
| 7000 - 10000 | 141 - 100 | felle zon |
