Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij
Van Wikipedia
 Deze pagina is buiten gebruik genomen 
Hier is mogelijk ook een meer gedetailleerde reden voor verwijderingsnominatie te vinden. Het is mogelijk dat de tekst met toestemming van de auteur of van een andere bron gekopieerd is, maar dat dit niet duidelijk gemaakt is bij het aanmaken van dit artikel. Indien dit het geval is, kaart dit dan a.u.b. aan op de overlegpagina van dit artikel en op de betreffende verwijderlijst. Als je een auteursrechtvrije invulling voor deze pagina weet, aarzel dan vooral niet en vervang deze tekst door jouw bijdrage. Vergeet deze pagina dan niet van de verwijderlijst te halen! Als het artikel dusdanig is verbeterd en aangepast dat het wel binnen Wikipedia past, kan dit sjabloon verwijderd worden. Geef dit aan op de lijst door het toevoegen van de reden. (↓) |
paragraaf 3.1 zie overleg
De Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij (NSNAP) was tussen december 1931 en juni 1941 de overkoepelende benaming van een groot aantal, elkaar vaak onderling fel bestrijdende Nederlandse politieke partijen, die allemaal uit elkaar voortkwamen en ideologisch aan elkaar verwant waren. Het beschrijven van de geschiedenis van dit amalgaam van politieke strevingen is bijzonder gecompliceerd, ook al omdat er weinig schriftelijk archiefmateriaal is overgeleverd.
Inhoud |
[bewerk] Begin
Op 16 december 1931 (twee dagen na de oprichting van de NSB) werd in villa 'De Binckhorst' te Den Haag de NSNAP opgericht door Bertus (zich noemende: Adalberto) Smit en Ernst Herman ridder van Rappard. Al vrij spoedig na de oprichting werd de partij door een driemanschap geleid. Van Rappard en Smit werden bijgestaan door Albert de Joode, die zich soms Albert de Joode van Waterland en ook Albert van Waterland liet noemen (zijn achternaam was natuurlijk niet prettig voor een prominent lid van een nationaalsocialistische en antisemitische politieke partij). In april 1932 betoogde Van Rappard publiekelijk dat Nederland een Duitse provincie zou moeten worden. Smit kon zich niet met deze vergaande uitspraak verenigen en verliet de partij. Van Rappard en De Joode zetten hun werk in de NSNAP voort, tot Van Rappard korte tijd later de mening toegedaan werd dat De Joode van zins was hem te verdrijven als partijleider. Daarop zette Van Rappard hem uit de partij. De Joode zette toen een eigen partij op, die hij in eerste instantie ook de naam Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij gaf. Later noemde hij haar Nationaal-Socialistische Partij.
Vanaf de vroege zomer van 1932 telde Nederland dus drie politieke partijtjes die zich met dezelfde naam tooiden. Om hen te onderscheiden worden ze wel naar hun voorman genoemd.
[bewerk] 1. NSNAP-Van Rappard
De oorspronkelijke NSNAP, geleid door Van Rappard, verspreidde in 1935 in Arnhem een affiche waarin zij zich 'de eerste, de sterkste, de onvervalste Hitler-partij in ons land' noemde. De partij gebruikte ook wel de aanduiding 'NSNAP (Hitler-beweging)' maar deze naamsvariant moest zij begin 1937 op bevel uit Duitsland laten vallen. In maart 1938 belegde de partij te Utrecht een 'landelijk appèl', ter gelegenheid waarvan Van Rappard - het was vlak na de Oostenrijkse Anschluss - een reclamewagen door de straten van Utrecht liet rijden met de slagzin: 'Oostenrijk vrij, nu wij!' Nadat Van Rappard zich in juni 1939 in Duitsland had gevestigd, onthield zijn NSNAP zich van verdere activiteiten. Na de meidagen van 1940 werd dat anders. Dank zij Duitse steun had de NSNAP van Van Rappard van de herfst van 1940 af een vrij aanzienlijke activiteit kunnen ontplooien: zij kreeg een eigen weekblad en eigen plaatselijke bureaus en wie zich tot de groepering of tot haar SA toetrad, kon beginnen met zich een uniform te laten aanmeten dat vrijwel identiek was aan het partij-uniform van de Duitse NSDAP. Het ledental van de NSNAP-Van Rappard had in de herfst van 1941 de 15.000 leden bereikt. Tezelfdertijd begon de bezetter langzaam maar zeker zijn steun aan de NSNAP af te bouwen. De reden hiervoor was dat de NSNAP haar werk had gedaan: de bezetter had beoogd de NSB in Duitse richting op te drijven en in dat streven had de NSNAP als katalysator gewerkt. Toen Mussert zich in het najaar van 1941 bereid had verklaard trouw aan Hitler te zweren, had de NSNAP haar taak vervuld. Van Rappard kreeg opdracht alle partij-activiteit te staken en hij schikte zich daarin. Eind januari 1942 deelde Van Rappard aan zijn kader mee dat de NSNAP diende op te gaan in de NSB. Van de circa 15.000 NSNAP'ers vonden niet veel meer dan 1700 een plaats in de NSB, hetzij als lid, hetzij als sympathisant. Een vermoedelijk groter aantal gaf zich later op als 'begunstigend lid' van de Nederlandsche SS.
[bewerk] 2. NSNAP-Smit
Nadat Smit uit de oorspronkelijke NSNAP was gestapt, beperkte hij zijn politieke activiteiten tot het uitgaven van een tijdschrift, Het Hakenkruis geheten. In april 1933 kwam Smit in contact met Alfred Haighton. Deze deed hem het voorstel om samen op te trekken. Smit bracht zijn politieke overtuiging en zijn tijdschrift in, Haighton zijn geld en zijn tijdschrift De Bezem. Smit ging akkoord en spoedig daarna verscheen een extra uitgave van De Bezem waarin te lezen stond dat 'de eerste fascist en de eerste nationaal-socialist van Nederland elkander gevonden' hadden. De samenwerking duurde echter nog geen vier maanden: in augustus 1933 werd Smit door Haighton ontslagen. Daarop viel de NSNAP-Smit in tweeën uiteen.
[bewerk] 2.1 NSNAP-Haighton
Haighton vond voor zijn helft een nieuwe stroman: ene Anton F. Schouten, die later de privé-secretaris zou worden van sir Henri Deterding, directeur van Shell.
[bewerk] 2.2 NSNAP-Smit (2)
Smit bleef met zijn helft ijveren voor het nationaalsocialisme, tot in de zomer van 1934, na de Nacht van de lange messen, het ook aan Smit duidelijk werd welke politiek Hitler bedreef. Het bloedbad dat Hitler aanrichtte onder de Duitse SA deden bij Smit de schellen van de ogen vallen. Medio 1936 deed Smit onder de titel Führung, de doden klagen u aan! een brochure verschijnen die van het eenmaal aanbeden idool niet veel intact liet. Smit werd daarop door de Haagse politie zelfs enige tijd in hechtenis gehouden, verdacht van het beledigen van een bevriend staatshoofd. Die brochure kwam Smit duur te staan. Na de Duitse inval in mei 1940 werd 's lands 'eerste nationaal-socialist' door de Duitsers opgepakt: hij zat twee jaar gevangen. In mei 1944 werd hij opnieuw gearresteerd en tot de bevrijding zat hij in diverse concentratiekampen.
[bewerk] 3. NSNAP-Van Waterland / NSNAP-Kruyt
Nadat Albert de Joode begin 1932 door Van Rappard uit de NSNAP was gestoten, richtte hij in juli 1932 onder zijn aangenomen naam Albert van Waterland een eigen partij op die in april 1933 als Nationaal-Socialistische Partij aan de Kamerverkiezingen deelnam. De Joode (Van Waterland) trachtte vooral onder de in Duitsland levende en werkende Nederlanders aanhang te vinden. De Nationaal-Socialistische Partij (NSP) was de eerste uitgesproken nationaalsocialistische partij, die deelnam aan een landelijke stembusstrijd. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van april 1933 behaalde de NSP 2127 stemmen (0,06%). Mede als gevolg van deze teleurstellende verkiezingsuitslag werd De Joode door zijn eigen 'Landesleiter' in Duitsland, ene M. van den Heuvel, afgezet als partijleider. Een gepensioneerd majoor van het KNIL, de vierenzestigjarige C.J.A. Kruyt werd aangezocht de vacante post van partijleider op te vullen.
[bewerk] 3.1 NSNAP-Kruyt
Deze Kruyt was eerder actief geweest in het fascistische Nieuw Verbond van Nationalisten; van fascist werd hij nu nationaalsocialist. Ondanks de pompeuze titel 'Rijksleider' kreeg Kruyt bij de Kamerverkiezingen van 1937 slechts ruim 1000 stemmen. Op ideologisch vlak kan de NSNAP met één woord gekarakteriseerd worden: antisemitisme. De haat tegen alles wat Joods was, vormde het allesbeheersende thema binnen de partij. In haar partijorgaan - het vanaf 1933 tweewekelijks verschijnende De Nederlandsche Nationaal-Socialist - werden achter alle misstanden Joodse samenzweringen vermoed. De verkiezingsleus in de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1937 luidde niet voor niets: 'tegen Juda'. Met dit rabiate antisemitisme zag de NSNAP van Kruyt zich als de enige ware vertegenwoordiger van het zuivere nationaalsocialistische gedachtegoed in Nederland. De NSB werd door haar (toen nog) halfslachtige houding tegenover de eigen Joodse leden bestreden als een door vrijmetselaars beheerste, opportunistische en verwaterde imitatie van de Duitse NSDAP. ‘Met principes, zoals dat van ras en bodem, kan niet gemodderd worden, het is ja of neen, dubbelzinnigheid op grond van opportunisme is uit den boze en voert tot ontbinding’, zo luidde het advies van Kruyt aan Mussert. Ook met haar organisatievorm trachtte de NSNAP zoveel mogelijk het Duitse voorbeeld te imiteren. De NSNAP kende een strak hiërarchische organisatiestructuur met gouwen, kringen en 'bruine huizen', met bombastische openbare vergaderingen en zelfs met een zekere leiderscultus rondom de bejaarde, retorisch niet bepaald begaafde majoor Kruyt. In wezen stelde de vanuit Haarlem geleide partijorganisatie echter weinig voor. Niet alleen kende de NSNAP een chronisch gebrek aan financiële middelen, ook kreeg de partij te maken met de in het Nederlandse extreem-rechtse klimaat traditionele onderlinge ruzies. Verscheidene malen werden pogingen gedaan om Kruyt af te zetten, onder meer in 1935 door de oud-communist Kees Frenay, maar steeds trokken de coupplegers aan het kortste eind en volgde er een afsplitsing. Daarnaast slaagde de NSNAP er met haar radicale antisemitisme en met haar rellerige, onfatsoenlijke imago niet in om veel aanhang te verwerven. Alleen in Duitsland en in de oostelijke Mijnstreek had de partij enige achterban, in de rest van Nederland bleef de partij echter uiterst marginaal. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1937 behaalde de NSNAP 998 stemmen (0.03%), waarvan bijna de helft uit de kieskring Limburg afkomstig was. Ook vanuit het Derde Rijk kon Kruyt op niet al te veel steun rekenen: vooral na 1934 had de NSDAP haar kaarten op de veel grotere NSB gezet. Voor de NSNAP-Kruyt betekende de Duitse inval een nieuwe impuls voor het vrijwel uitgedoofde partijleven. De pogingen van de NSNAP-Kruyt om bij de Duitse bezetter in het gevlei te komen, waren echter weinig succesvol. In juli besloot de Duitse bezettingsmacht dat de leden van de NSNAP-Kruyt zich dienden aan te sluiten bij de NSB teneinde de extreme vleugel in deze partij te versterken. Veel leden maakten inderdaad de overstap naar de NSB, dan wel naar de door de Duitsers gedoogde NSNAP-Van Rappard. Tot het moment dat Kruyt de definitieve opdracht kreeg zijn partij te ontbinden, op 6 juni 1941, leidde zijn NSNAP - of wat er van over was - dan ook een kwijnend bestaan.
[bewerk] 3.2 NSNAP-Van Waterland (2)
Nadat De Joode was afgezet als partijleider zocht hij in Amsterdam contact met C.H.A. van der Mijle, redacteur-uitgever van De Controleur en voorzitter van het zieltogende Verbond van Nationalisten. Het contact tussen de beide 'leiders zonder aanhang' leidde in 1934 tot oprichting van een nieuwe partij, allereerst Nederlandsch-Socialistische Partij en vervolgens Nationaal-Socialistische Partij genoemd. Onder die laatste naam behaalde de partij van Van Waterland en Van der Mijle een kleine 1800 stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam van 1935. Na deze voor de NSP teleurstellende verkiezingsuitslag trok Van der Mijle zich terug uit de partij en stond Van Waterland er weer praktisch alleen voor. Nog een jaar lang bracht hij het nu vrijwel geheel in het Duits geschreven orgaan van de NSP (De Nationaal-Socialist genaamd) uit. Daarna verdwenen Van Waterland en zijn NSP een tijd lang volledig uit beeld. Eerst in augustus 1940, na de Duitse inval, maakten zij een weinig succesvolle comeback onder de naam NSNAP-De Nederlandsche Hakenkruisers. De partij bracht nog één enkele brochure uit en één exemplaar van een nieuw blad (De Dageraad der Volksbevrijding). De Duitse bezettingsmacht weigerde de partij echter te erkennen, waarmee het lot van Van Waterlands nieuwste initiatief bezegeld was.
| Bronnen en referenties: |
|
| {{{afb_links}}} | Zie ook: | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
|
