Nicolaas van Myra
Van Wikipedia
Nicolaas van Myra (geboorte- en sterfjaar onbekend, waarschijnlijk Patara in Lycië, rond 270 – 6 december 342 of 352), was aan het begin van de vierde eeuw bisschop te Myra de toenmalige hoofdplaats van Lycië in Klein-Azië, werd door de traditie heilig verklaard en is hoofdpersoon in tal van legenden, bijvoorbeeld de Legenda Aurea van de 13e eeuwse geleerde dominicaan Jacobus de Voragine. Belangrijke elementen van het Sinterklaasfeest gaan op hem terug. Verder zijn er parallellen te trekken met de heidense God Wodan, deze rijdt ook op een schimmel, de achtbenige Sleipnir, waarmee hij door de lucht vliegt.
Inhoud |
[bewerk] Leven
Van de heilige is niet heel veel overgeleverd. De informatie die beschikbaar is is gedeeltelijk mondeling overgeleverd en in een veel later stadium op schrift gesteld, en komt gedeeltelijk uit de verschillende levensverhalen, Vitae of heiligenlevens, waarvan de Vita per Michaelem (de best begrijpelijke) en de Vita per Metaphrasten (de oudste van de twee) de belangrijksten zijn. In de Vita per Michaelem is de meeste informatie over het leven van Nicolaas terug te vinden, zoals de namen van zijn Lycische ouders, die verder nergens zijn aangetroffen. Uit deze bronnen komt de informatie dat er in 280 in Patara, niet ver van Myra, het tegenwoordige Demra, in Klein-Azië de jonge Nicolaas wordt geboren. Volgens de Vita Compilata, een andere vita, uit welgestelde, hoewel niet rijk genoeg om te kunnen rentenieren, maar ook zeer gelovige ouders.
Aan de kleine Nicolaas worden al vanaf de geboorte wonderen toegekend. Zo kon hij al direct na de geboorte rechtop in zijn badje staan, de handen ten hemel geheven, alsof hij God dankte voor dit mirakel, en wou hij op de vastendagen, woensdag en vrijdag, niet van zijn moeders borst drinken. Verder wist hij op vroege leeftijd al de namen van de hemellichamen uit zijn hoofd, hij was een geleerd persoon.
Het was al snel duidelijk dat Nicolaas, vernoemd naar zijn oom (waar hij vaak mee verward wordt), bisschop in een naburige gemeente, zijn leven aan de godsdienst zou gaan wijden. Dit vanwege de verbanden met de Bijbelse figuur Samuel. Nicolaas' moeder kon net als de moeder van Samuel geen kinderen krijgen, en kreeg uiteindelijk een kind in ruil voor de belofte dat de eerstgeborene in dienst van God zou treden. Net als Samuel was Nicolaas al op vroege leeftijd geliefd bij de bevolking, en begreep hij al snel dat hij een hogere taak te vervullen had (I Samuel 3:20). Samuel was de laatste en belangrijkste der Richteren, die ook koningen zou zalven. Ook hier ligt een overeenkomst, want tijdens Nicolaas' leven zou het christendom in het Romeinse Rijk opkomen.
Volgens de later heilig verklaarde Simeon de Vertaler (in de Vita per Metaphrases), was Nicolaas een goede leerling, ging hij met regelmaat naar de kerk en was hij waar nodig behulpzaam. Al op een leeftijd van 19 jaar werd de jonge Nicolaas door zijn oom tot priester gewijd, werd hem ook de kloostergeloften afgenomen, en sprak zijn oom (de bisschop) reeds de verwachting uit dat Nicolaas zelf óók bisschop zou worden, en een leven van verlichting zou gaan leiden. Door zijn strenge discipline wat betreft het houden van vastendagen, zijn goede wil en zijn gebeden voor iedereen zou hij een voorbeeld zijn geweest voor anderen.
Toen zijn oom een reis zou gaan maken naar Jeruzalem, werd de jonge Nicolaas benoemd tot diens gevolmachtigde in zijn klooster Nieuw Zion. Volgens de overlevering bestuurde hij het klooster zó goed dat het leek alsof de bisschop zelf aanwezig was.
Toen de jonge Nicolaas zelf eens op pelgrimstocht was, zou hij een dode zeeman na een hevige storm weer tot leven hebben gewekt, en kwam hij bekend te staan als genezer. Om deze reden werd hij gezien als beschermheilige van de zeelieden. Daarom wordt hij op schilderijen vaak afgebeeld met een anker.
Volgens Simeon de Vertaler heeft de heilige meermalen het huidige Israël bezocht, en vatte hij iedere keer het plan op om meerdere weken in het Heilige land te verblijven, maar een "engel des Heeren beval hem om huiswaarts te keren". Dit betekende dan dat zijn parochie in gevaar was, en hij zijn bovenmenselijke krachten aldaar moest gebruiken. Eens probeerde bij zo'n gelegenheid een zeeman hem te bedriegen, maar Nicolaas verijdelde dat plan, en sprak streng: Probeer nu nooit meer iemand te bedriegen. Vaar naar huis, en mijn zegen zal jullie vergezellen. Vandaar dat hij bekend staat als vergevingsgezind.
Inmiddels was hij voldoende volwassen geworden, en zou hij gewijd worden tot bisschop. Aan de vooravond van zijn inwijding ontving Nicolaas volgens de Vita Compilata een versie van de Bijbel uit de handen van "Jezus" (die toen 325 jaar oud was).
In 325, hij was inmiddels midden in de veertig, was Nicolaas aanwezig bij het Concilie van Nicaea als bisschop. Daar kwamen de kerkleiders bijeen om over moeilijke kwesties te spreken. De reis ernaartoe duurde ongeveer twee weken, en het Concilie een week of vijf. Een van de prangende kwesties was technisch, maar daarom niet minder belangrijk: Op welke datum dient Pasen gevierd te worden? Maar ook de vraag of Jezus naast de reeds erkende Goddelijkheid ook menselijkheid bezat stond ter discussie. Aan de ene kant stond Arius, een priester uit Alexandrië, en aan de andere kant stond diens eigen superieur, Alexander van Alexandrië. Tijdens dit concilie liep Nicolaas, een fervent tegenstander van Arianus, naar hem toe, en gaf hem een klap in het gezicht. Hiervoor werd Nicolaas in de kerker gegooid, maar 's nachts werd hij al uit zijn boeien bevrijd door Maria, kreeg hij van haar zijn bisschoppelijke gewaden terug, en een Bijbel om uit te lezen. Gedurende de rest van het concilie werd er bij grote vraagstukken beslist naar de mening van Nicolaas.
Gedurende zijn leven zou Nicolaas vele malen de bevolking tegen demonen hebben beschermd, maar ook na zijn dood zou hij actief zijn gebleven. Zo zou hij voor voldoende eten hebben gezorgd tijdens hongersnoden en schepen hebben behoed voor de ondergang. Rond 340 moet hij zijn gestorven. Hij werd begraven in Myra, waar zijn basiliek nog steeds te bezichtigen is.
[bewerk] Na zijn dood
In 1087, werden zijn relieken door Italiaanse kooplieden van Myra naar Bari overgebracht, zoals die van de evangelist Marcus naar Venetië waren overgebracht, zogenaamd om ze te beschermen tegen de oprukkende Islam.
Nicolaas van Myra wordt ten onrechte vaak vereenzelvigd met Nicolaas van Pinara, een 6e-eeuwse abt van Sion en later bisschop van Pinara (Lycië), en de levensverhalen van de twee mannen worden vaak vermengd. In de middeleeuwen kwamen er nog meer verhalen over Nicolaas bij, zoals dat van de drie jongens in de ton.
De naamdag van de heilige is 6 december. De viering van Sint-Nicolaas' naamdag is waarschijnlijk in het verleden samengevoegd met de viering van een Germaans feest, en deze figuur is als Sinterklaas de centrale figuur geworden in het kinderfeest dat op 5 december ("pakjesavond") en op 6 december (de feitelijke feestdag) in Nederland en België wordt gevierd.
Sint-Nicolaas is de schutspatroon van de zeelieden. Deze status heeft hij te danken aan het feit dat hij door middel van stil gebed een storm op zee tot bedaren zou hebben gebracht. Veel havensteden, waaronder Amsterdam, hebben Sint-Nicolaas als beschermheilige. Ook werd de Oude Kerk in Amsterdam aan hem gewijd.
Nicolaas' reputatie als kindervriend berust onder meer op de legende, waarin hij drie vermoorde jongetjes uit een bad pekel redde en tot leven wekte. Een andere versie van deze legende vertelt dat Nicolaas drie studenten redde, die door een herbergier zijn gedood en gepekeld. Het vlees komt in handen van een oude man (Nicolaas). Die vertrouwt het niet, brengt de jongens terug tot leven en bekeert de herbergier en zijn vrouw. Verder zou hij een ontvoerd jongetje hebben gevonden en een baby gered hebben die in een badje boven het vuur zat.
Nicolaas zou nog meer wonderen hebben verricht. Zo redde hij drie dochters van een arme edelman van de prostitutie door hen een bruidsschat te geven, liet hij tijdens hongersnood graan groeien en gaf hij Lycië op wonderbaarlijke wijze te eten. Mensen die onschuldig ter dood werden veroordeeld redde hij, zodoende werd Nicolaas tevens patroonheilige van gevangenen.
Sint-Nicolaas wordt in de Oosters Orthodoxe kerk zeer vereerd en zijn beeltenis is op veel iconen te vinden. Hij is ook de beschermheilige van het belangrijkste orthodoxe land: Rusland.
[bewerk] Zie ook
- Sinterklaas
- Sint-Nicolaaskerk, hier worden een deel van zijn relieken bewaard.
[bewerk] Externe verwijzingen
- http://www.sngnederland.nl (webpagina van het Sint-Nicolaasgenootschap Nederland)
- http://www.sngvlaanderen.org (webpagina van het Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen)
- http://www.meertens.knaw.nl/feesten/sinterklaas.html (webpagina van het Meertensinstituut over Sinterklaas)
