Nieuwendam
Van Wikipedia
Nieuwendam is een dorp en voormalige gemeente in de Nederlandse provincie Noord-Holland.
Inhoud |
[bewerk] Dorp Nieuwendam
De oude dorpskern is gelegen aan de Nieuwendammerdijk, dat wil zeggen: langs de Noordelijke IJdijk tussen Buiksloot en Schellingwoude.
Men neemt aan dat Nieuwendam is ontstaan op de plek waar op gezag van Karel V een in 1516 doorbroken stuk van de Waterlandse Zeedijk werd gedicht. Langs de dijk groeit een typisch Hollands dijkdorp, met houten ‘zaanse’ huizen, een haventje aan het IJ, een kerk, wat molens en een sluis. Hoewel opgeslokt door de stadsbebouwing van Amsterdam-Noord, is de laat-middeleeuwse dorpskom nog makkelijk herkenbaar. Zo is er nog de 'Nieuwendammersluis', die al meer dan 300 jaar op dezelfde plek in de dijk ligt, met daarnaast een café, gedreven in één van het handvol monumentenpanden dat het dorp rijk is. Eind negentiende eeuw beleeft het dorp een 'boom'. De bebouwing breidt zich dan in rap tempo uit in westelijke richting, naar de stad Amsterdam. Ook deze bebouwing langs de Nieuwendammerdijk is bewaard gebleven.
[bewerk] Gemeente: Zunderdorp, Nieuwendam, Amsterdam
Het dorp begon eenvoudig als het zuiderkwartier van de ban Zunderdorp. Dit 'hoofddorp' hoorde tot de in 1619 aangegane Waterlandse Unie van dorpen, bedoeld als tegenwicht tegen het gezag van de landsheer. De door hem benoemde baljuw te Monnickendam besliste over de benoeming van de bestuurders van de ban en haar kwartieren, tot de Waterlandse dorpen door aankoop van de ambachtsheerlijkheid in 1731 de benoemingen in eigen hand krijgen. Na de Bataafse omwenteling van 1795 en het einde van de regententijd blijkt dat Nieuwendam onder de rokken van Zunderdorp vandaan wil. De ban splitst in 1806, nadat een eerdere breuk nog werd gelijmd. Nieuwendam is maar even op zichzelf, want in 1811 worden de dorpen door de Fransen weer samengevoegd. Nu echter in de 'gemeente Nieuwendam'! Kortstondig (1811-1816) behoort overigens ook Schellingwoude tot de gemeente Nieuwendam.
De gemeente raakt sterk verarmd na de watersnood van 1916, waarbij een groot gebied ten noorden van Amsterdam overstroomde. Mede daarom is Nieuwendam op 1 januari 1921 met de buurgemeenten Buiksloot en Ransdorp opgegaan in de gemeente Amsterdam. Binnen Amsterdam vormen de oude dorpskommen van Nieuwendam en Buiksloot, van elkaar gescheiden door de (Nieuwe) Leeuwarderweg, sinds 1941 een statistische administratieve buurtcombinatie: 'Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk'. Binnen het stadsdeel Amsterdam-Noord verwijst nog naar Nieuwendam de wijk Tuindorp Nieuwendam en Nieuwendam Noord. Met een gedeelte van de wijk Buikslotermeer en Tuindorp Buiksloot zijn deze buurten gelegen binnen de voormalige gemeentegrens.
[bewerk] Geboren in Nieuwendam
- Aart Staartjes (1 maart 1938), acteur
[bewerk] Externe links
- Typisch Nieuwendam op amsterdam.nl
- Het gemeentewapen van Nieuwendam: "Van lazuur, beladen met een zwaan van zilver, geringd en gepoot van keel, gehalsband met een kroon van goud."
- Historische informatie over Nieuwendam
- Panorama Nieuwendammersluis
| {{{afb_links}}} | Plaatsen in de gemeente Amsterdam | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
Amsterdam - Amsterdam Zuidoost - Buiksloot - Driemond - Durgerdam - Holysloot - Nieuwendam - 't Nopeind - Oud Osdorp - Ransdorp - Ruigoord - Schellingwoude - Het Schouw - Sloten - Sloterdijk - Zunderdorp |
