Obelisk (bouwkunst)
Van Wikipedia
Een obelisk is een stenen gedenknaald die in de oud-Egyptische cultuur voor de tempels werd opgericht. Men beschouwt de obelisk als de opvolger van de Benben-steen. De stenen gedenknaald wordt door sommige geleerden gezien als een fallussymbool, anderen zien er de stralen van de zon in. De teksten die in hiërogliefen aangebracht zijn, bevatten meestal de koningstitulatuur van de regerende farao. Het grootste deel van de Egyptische obelisken is vanaf het Nieuwe Rijk te dateren bij verschillende tempels zoals die van Luxor en Karnak.
[bewerk] Geschiedenis en verplaatsing van de obelisk
De Egyptische obelisken (Egyptisch: techen) zijn de opvolgers van de Benben-stenen en stonden in dienst voor de zonnecultus. Ze waren op de punt verguld en hebben zo de zonnestralen weerkaatst. Ze zouden ook verwijzen naar het Egyptisch scheppingsverhaal, waar de zon scheen op de net ontstane rots. Op enkele uitzonderingen na bestaat de steensoort van een obelisk uit roze graniet, afkomstig uit de steengroeve van Aswan.
De eerste of vroegste obelisk die is gevonden is die van Senoeseret I uit de 12e dynastie, deze obelisk is nog steeds op zijn eigen oorspronkelijk positie in Heliopolis.
De eerste verplaatsing van de obelisken is in de Romeinse keizertijd te dateren, waarbij obelisken van uit Egypte naar Rome of Byzantium verscheept werden. Een tweede verplaatsing dateert uit de 19e eeuw waarbij de steden Londen, New York en Parijs de Naald van Cleopatra ontvingen.
In Rome staan diverse obelisken, (zie Obelisken van Rome).
In de 18e en 19e eeuw n. Chr. zijn er onder andere in Rijswijk en Washington nieuwe obelisken opgericht.
Opmerkelijk detail: Er bevinden zich meer obelisken in het buitenland dan in Egypte zelf.
Het is een wijd verspreide misvatting dat de obelisken van de Egyptenaren dienden als gnomon en dus als zonnewijzer. Wel werden obelisken die later verplaatst werden als puntzonnewijzer geïnstalleerd (bijvoorbeeld door de Romeinse keizer Augustus in zijn Horologium in Rome en de obelisk op de Place de la Concorde in Parijs).
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Obelisks van Wikimedia Commons. |
