Open sterrenhoop

Van Wikipedia

Een open sterrenhoop of open bolhoop is een groep sterren die op hetzelfde ogenblik uit een moleculaire wolk zijn ontstaan en die zich nog steeds dicht bijeen bevinden. Soms noemt men ze ook galactische clusters, aangezien ze in het galactische vlak te vinden zijn.

[bewerk] Kenmerken

Open sterrenhopen zijn doorgaans jong (naar astronomische maatstaven) en bevatten dus heel wat hete en heldere sterren. Hierdoor zijn open sterrenhopen zichtbaar op grote afstand en vormen ze een van de favoriete objecten voor amateur-astronomen. De "ouder"-moleculaire wolk is meestal nog in de buurt van de cluster, die delen van de wolk verlicht en zo zichtbaar maakt als een of meer nevels.

Alle sterren in een open sterrenhoop hebben ongeveer dezelfde leeftijd en chemische samenstelling. De verschillen tussen de sterren zijn enkel te wijten aan hun massa's. De meeste open sterrenhopen worden gedomineerd door enorme blauwe sterren van het O- of B-type, die zeer lichtgevend maar kortlevend zijn. Een analyse van het licht van een open sterrenhoop kan leiden tot een schatting van zijn leeftijd door te kijken naar de verhoudingen tussen blauwe, gele en rode sterren. Hoe meer blauwe sterren, hoe jonger de sterrenhoop is. De uniformiteit van de sterren van zo'n sterrenhoop maken open sterrenhopen ideale tests voor modellen van stellaire evolutie, want wanneer men de sterren van zo'n sterrenhoop met elkaar vergelijkt, zijn de meeste parameters dezelfde. Hierdoor is het testen van het model eenvoudiger.

[bewerk] Ontstaansgeschiedenis

De sterren binnen een open sterrenhoop zijn eerst dicht opeengepakt en bewegen zich met dezelfde snelheid rond de Melkweg. Ongeveer ieder half miljard jaar zal een klassieke open bolhoop (zoals het Zevengesternte of de Hyaden in Stier (Taurus)) verstoord worden door externe factoren (zoals een moleculaire wolk die voorbijkomt), waardoor de sterren lichtjes met verschillende snelheden gaan bewegen en ze stilaan verder van elkaar gaan zitten (zoals met Grote Beer is gebeurd). Wanneer dit gebeurt, wordt de sterrenhoop een stroom van sterren die niet dicht genoeg zitten om een gewone sterrenhoop te kunnen worden genoemd maar die allen bij elkaar horen en die ongeveer in dezelfe richting bij dezelfde snelheid gaan.

Na een miljardtal jaar is de open sterrenhoop volledig opgelost. Sommige sterren zullen zich aan de andere kant van het melkwegstelsel bevinden dan de rest. De open sterrenhoop waaruit onze zon is gekomen heeft dit lot eveneens ondergaan. Er is geen enkele manier om te zeggen welke sterren oorspronkelijk tot dezelfde sterrenhoop behoorden en welke toevallig dezelfde leeftijd hebben maar elder vandaankomen.

Het exacte verloop van deze evolutie hangt waarschijnlijk af van de oorspronkelijke dichtheid van de sterrenhoop: hoe groter die was, hoe langer hij zal overleven. Er is echter geen enkele open sterrenhoop bekend die langer dan een paar miljard jaar heeft geleefd.

[bewerk] Voorkomen

De dichtstbijzijnde open sterrenhoop is Grote Beer (Ursa Major). De meeste sterren van dit sterrenbeeld maken deel uit van oude en bijna volledig uiteengegane open bolhopen. Sirius was vroeger een lid van deze bolhoop en onze zon bevindt zich in de rand van wat men de Ursa-Majorstroom noemt -- een groep sterren die allen ooit tot de Ursa-Majorsterrenhoop hebben behoord en die nu verspreid zijn over duizenden lichtjaren. Onze zon is geen lid -- ze komt gewoon voorbij.