Oudnoords

Van Wikipedia

Oudnoords is de term die gebruikt wordt om de Scandinavische talen vanaf de vroege Middeleeuwen mee aan te duiden. Het is een verzameling Germaanse talen die tot ongeveer het jaar 1000 in alle Scandinavische landen werd gesproken (dus gedurende de Vikingtijd).

Verspreiding van het Oudnoords rond 900. Rood: Oudwestnoordse dialecten; Oranje: oudoostnoordse dialecten; Rose: altgutnisch; Groen: andere Germaanse talen.

Het Oudnoords is grof onder te verdelen in een Oudwestnoords en een Oudoostnoords dialectgebied. Uit het Oudwestnoords is later het huidige IJslands, Faeröers en Noors ontstaan. Het Oudoostnoords heeft zich ontwikkeld tot het huidige Deens en Zweeds.

Veel van de belangrijkste Middeleeuwse bronnen en literaire werken uit Scandinavië (zoals de Edda's en saga's) zijn in het Oudnoords geschreven, evenals de uit deze periode stammende Runeninscripties uit Scandinavië. Het Oudnoords werd dus zowel in Latijns schrift geschreven, als met runen.

Het Oudnoords had ook veel invloed op het Engels, waarin veel woorden voorkomen die aan het Oudnoords zijn ontleend.

De voorloper van het Oudnoords is het Oernoords.

[bewerk] Geschreven Alfabet

Aangezien het Oudijslands de voornaamste Oudnoordse taal is, kan het alfabet daarvan hier als representatief worden beschouwd. De andere talen wijken er niet wezenlijk van af.

De grafische inventaris van het genormaliseerde Oudijslands bestaat uit de volgende tekens:

Korte vocalen: <a e i o u y ø ǫ>
Lange vocalen: <á é í ó ú ý æ œ>
Diftongen: <au ei ey>
Consonanten: <d ð b f g h j l m n p r s t v x z þ>
<ð> staat voor "stemhebbende th" zoals in eng. mother
<þ> voor "stemloze th" zoals eng. thing
<x> geeft de foneemvolgorde /ks/ weer.
<z> kan voor foneemvolgorden /ts/, /ds/, /ðs/ en /þs/ staan.

Het betreft een "fonologisch vlak" schrijfsysteem.

[bewerk] Runenalfabet

Zie onder runen.

[bewerk] Fonetiek

Vocalen:

	Voorin				Achterin
	onafgerond		afgerond		onafgerond		afgerond
	kort	lang	kort	lang	kort	lang	kort	lang
Gesloten		<í> [[i:]]^?		<ý> [[y:]]^?				<ú> [[u:]]^?
Bijna gesloten	<i> [[ɪ]]^?		<y> [[ʏ]]^?				<u> [[ʊ]]^?
Halfgesloten		<é> [[e:]]^?		<œ, ǿ> [[ø:]]^?				<ó> [[o:]]^?
Half open	<e> [[ɛ]]^?	<æ> [[ɛ:]]^?	<ø> [[œ]]^?				<o> [[ɔ]]^?
Open					<a> [[ɑ]]^?	<a> [[ɑ:]]^?	<ǫ> [[ɒ]]^?	(<ǫ́> [[ɒ:]]^?)

Diftongen:

<au> [[ɒʊ̯]]^?

<ei> [[ɛɪ̯]]^?

<ey> [[œʏ̯]]^?

Consonanten:

	Bilabiaal		Labiodentaal		Dentaal		Alveolaar		Palataal		Velaar		Laryngaal
	stemloos	stemhebbend	stemloos	stemhebbend	stemloos	stemhebbend	stemloos	stemhebbend	stemloos	stemhebbend	stemloos	stemhebbend	stemloos
Plofgeluid	<p> [[p⁽ʰ⁾]]^?	<b> [[b]]^? ¹					<t> [[t⁽ʰ⁾]]^?	<d> [[d]]^? ¹			<k> [[k⁽ʰ⁾]]^?	<g> [[g]]^? ¹
Raspgeluid			<f> [[f]]^?	<f> [[v]]^? ²	<s> [[s]]^?		<þ> [[θ]]^?	<ð> [[ð]]^? ²				<g> [[ɣ]]^? ²
Approximanten	<hv> [[ʍ]]^?	<v> [[w]]^?							<hj> [[ç]]^?	<j> [[j]]^?			<h> [[h]]^?
Nasaal		<m> [[m]]^?					<hl> [[n̥]]^?	<n> [[n]]^?				<n> [[ŋ]]^?
Lateraal							<hl> [[l̥]]^?	<l> [[l]]^?
Vibranten							<hr> [[r̥]]^?	<r> [[r]]^?