Passaat
Van Wikipedia
De passaat is een oostelijke wind die in normale omstandigheden waait over de tropische Stille Oceaan. Deze wind stuwt het warme oppervlaktewater vanaf Amerika in de richting van Azië.
Het tropische deel van de Stille Oceaan heeft een sterk gelaagde opbouw: bovenop het koude diepzeewater ligt een warm laagje oppervlaktewater van gemiddeld honderd meter dikte. De overgang tussen deze twee lagen is vrij abrupt. Normaal is de warme bovenlaag in het westen dikker en warmer dan in het oosten, en verloopt de scheiding tussen warm en koud water van zo'n 200m diep in het westen tot zo'n 50m diep in het oosten. Die scheiding wordt thermoklien genoemd.
De rotatie van de aarde leidt tot een corioliseffect voor de de stromingen die door de passaatwinden en de zuidoosten winden langs de kust van Peru opgewekt worden. Hierdoor worden deze stromingen afgebogen van de equator en van de kust. Het uit elkaar gedreven oppervlakte water wordt door opwellen aangevuld met koud water van onderen. In het oosten langs de evenaar is het daardoor kouder dan 500 km van de evenaar af. Door de opstuwing van warm water bij Azië en het opwellen van koud water bij Amerika is het westen van de tropische Stille Oceaan gemiddeld ongeveer vijf graden warmer dan in het oosten.
Normaal is het in het westen van de Pacific dus warm, met zeewatertemperaturen van rond de 30 graden, warm genoeg voor de vorming van tropische buien en opstijgende lucht. In het oosten is het dus koeler, rond de 25 graden, droog, met hooguit wat laaghangende bewolking. Boven warm water stijgt lucht meer op dan boven koud water. Als lucht stijgt en dus kouder wordt, condenseert het water in de lucht en regent het: daarom regent het in de Stille Oceaan veel meer aan de warme kant bij Azië (bijvoorbeeld Indonesië) dan aan de koude kant bij Amerika (bijvoorbeeld Peru). Ook wordt er door de stijgende lucht aan de westkant lucht aangezogen, wat een deel is van de verklaring van de passaatwinden.
In de tropen is de circulatie van de aardatmosfeer zeer gevoelig voor de zeewatertemperatuur. Boven het warme water in het westen van de Stille Oceaan stijgt lucht op en regent het vaker dan in het koelere oosten van de Stille Oceaan, waar lucht daalt. Lucht die opstijgt veroorzaakt een lage luchtdruk aan het aardoppervlak, dalende lucht een hoge. Het temperatuurverschil zorgt zo ook voor een drukverschil tussen het oosten en westen van de Stille Oceaan. Het drukverschil versterkt op zijn beurt de passaatwind. Zo houdt een cirkel van oorzaken en gevolgen zich in stand:
- De passaatwind stuwt warm water naar het westen en brengt koud water aan de oppervlakte in het oosten;
- Het temperatuurverschil veroorzaakt stijgende en dalende lucht;
- Dit houdt het drukverschil tussen oost en west in stand;
- Het drukverschil is weer verantwoordelijk voor een deel van de kracht van de passaat.
Kleine verstoringen van de passaatwinden, oostelijke golven (easterly waves) genoemd veroorzaken hevige regen in anders relatief droge landen als Venezuele of Guyana. De zo optredende depressies kunnen zware buien verzoorzaken, waarbij 100 mm op een dag kan vallen.
Deze cirkel van de passaatwinden wordt helemaal doorbroken tijdens een periode van de El Niño.
| Bronnen en referenties: |
|
