Patriarchaal kruis
Van Wikipedia
Een patriarchaal kruis is in de heraldiek een verhoogd kruis of trappenkruis met lange voet en dubbele dwarsbalk, waarvan de bovenste balk korter is dan de onderste. Deze korte balk staat voor het plakaat met het opschrift "INRI" op het kruis van Jezus.
In de kerkelijke heraldiek gebruiken de patriarchen (aartsbisschoppen met bijzondere voorrechten, zoals die van Venetië en Lissabon) het Patriarchale kruis in hun wapen.
Het kruis steekt boven de groene hoed van de patriarch uit. Ook de "gewone" aartsbisschoppen plaatsen een patriarchaal kruis in hun wapen maar dan steekt het kruis ònder de groene hoed. De patriarchen en aartsbisschoppen laten tijdens processies het patriarchale kruis als processiekruis voor zich uitdragen waarbij het kruis geen religieuze functie heeft maar hun waardigheid als kerkvorst aanduidt. Daarom mag er tussen processiekruis en patriarch (of aartsbisschop) beslist niemand anders lopen.
Primaten en metropolieten gebruiken ook een patriarchaal processiekruis in wapen en processie wanneer zij geen patriarch of aartsbisschop zijn.
Het gebruik stamt uit de 15e eeuw. Afbeeldingen van een patriarchaal kruis op een pauselijk wapen berusten op een misverstand bij de beeldhouwer of tekenaar. De pausen en hun legaten gebruiken uitsluitend een Latijns kruis.
Een ander kruis met twee dwarsbalken, waarvan de bovenste dwarsbalk korter is, is het Franse Kruis van Lotharingen.
