Peter Schat
Van Wikipedia
Peter Ane (Peter) Schat (Utrecht, 5 juni 1935 - Amsterdam, 3 februari 2003) was een Nederlands componist. Schat studeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag bij Kees van Baaren. Hij gold al tijdens zijn opleiding als een groot talent.
Schat was een van de oprichters van de Amsterdamse Studio voor Elektro-Instrumentale Muziek (STEIM). Ook ontwikkelde hij de toonklok.
[bewerk] Biografie
In zijn geboortestad Utrecht studeerde Schat piano bij Jaap Callenbach en in Den Haag bij Kees van Baaren. Daarna werd hij leerling in Londen bij Matyas Seiber, gevolgd door studies bij Pierre Boulez in Bazel.
Als componist ontwikkelde hij zich in de jaren vijftig. Hij begon zoals vele componisten in die tijd met componeren met structurele processen, dit is goed merkbaar in zijn eerste stukken. Later zou hij juist meer de werking tussen de emotie van de componist en zijn publiek vertalen in zijn werk. Hij dreef zelfs naar het sociale en politieke engagement: Schat was in de jaren zestig actief in de bewegingen voor maatschappelijke hervorming. Zijn werken uit die tijd stelde zich ook in dienst, zoals men dat noemt, van democratische idealen.
Aan het eind van de jaren zestig verstomde dit en begonnen zijn werken meer verwijzingen naar muziekstijlen uit het verleden te tonen, eerst ironisch bedoeld, later meer vanuit de historische ooghoek. In de loop van de jaren zeventig deed hij afstand van het muzikale modernisme. En sloot zich aan bij de meer traditionele muziek en omarmde eens zo geviseerde ‘traditionele’ Concertgebouworkest. In 1969 had een beweging fel geprotesteerd tijdens een concert van dit orkest met de zogeheten Notenkrakersacti. Schat was niet de enige die op zijn schreden terugkeerde, maar hij was wel één van de belangrijkste figuren in deze beweging, die zich uitvoerig uitte in gesprekken en geschriften.
Vanaf 1974 tot 1983 was Schat leraar compositie aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. In de laatste jaren van zijn docentschap ontwikkelde hij de Toonklok. Volgens de basis van dit principe en systeem diende de samenklank en opeenvolging van tonen gedicteerd te worden door muzikale wetten en niet door ‘administratieve manipulatie’, zoals men dat wel doet in het serialisme. Vanuit die basis ontwikkelde hij een compositiesysteem, die op drieklanken was gebaseerd. Hierin staan de muzikale relaties tussen tonen op een niet-hiërarchische basis centraal. Een nieuwsoortig ‘chromatische tonaliteit’ was het resultaat. Hiermee zou de de breuk met de geschiedenis zijn hersteld, aldus Schat zelf.
Het compositiesysteem maakte hij in 1982 bekend in een publicaties in NRC Handelsblad. Nadien verschenen hierover boeken van zijn hand: De toonklok: essays en gesprekken over muziek (1984), De wereld chromatisch (1989) en The tone clock (1993).
In 1988 sprak Schat de Huizingalezing uit.
Peter Schat leefde jarenlang samen met de actrice Marina Schapers die overleed op 26 juli 1981 in Griekenland. Schapers, Schat en hun zoontje Bastiaan waren er op vakantie met Schapers' vriendin Kitty Courbois en haar kind. De omstandigheden van de dood van Marina Schapers vormden in 2007 het uitgangspunt voor de roman Lucifer van Connie Palmen.
Peter Schat overleed in 2003 aan kanker.
[bewerk] Composities
- kamermuziek
- Oktet (1958)
- Improvisations and symphonies (1960)
- Signalement (1961)
- First essay on electrocution (1966)
- Hypothema (1969)
- koorwerken
- The fall (1960)
- Het vijfde seizoen (1973)
- Adem (1984)
- Een Indisch requiem (1995)
- opera en muziektheater
- Labyrint (1966)
- Reconstructie (1969)
- Houdini (1977)
- Aap verslaat de knekelgeest (1980)
- Symposion (1989)
- pianomuziek
- Variaties (1956)
- Inscripties (1959)
- Anathema (1969)
- Polonaise (1981)
- overig
- Passacaglia en Fuga (1954)
- Thema
- To you
- Canto General
- Kind en Kraai
- De Hemel (1991)
