Ponsband
Van Wikipedia
De ponsband is een niet meer gebruikte methode om gegevens in te voeren in een computer. Ponsband werd ook gebruikt voor het opsturen van een telex bericht. Vóór het gebruik in computers werd een soortgelijk systeem al gebruikt bij automatische weefgetouwen, in draaiorgels en soortgelijke automatische muziekinstrumenten.
De eerste "elektronische rekenmachine" van Nederland, de Miracle van Shell in 1953 maakte gebruik van ponsband. Zeker tot eind jaren 70 van de twintigste eeuw werd ponsband nog gebruikt.
Een ponsband bestaat uit een strook papier van ongeveer 2 cm breedte. In het midden van de strook zit een rij met kleine gaatjes die gebruikt worden voor het doorvoeren van de strook bij het inlezen. Aan de ene kant hiervan kunnen 3 gaatjes worden geponst, aan de andere kant 5. Zo komt één rijtje van acht gaatjes overeen met één byte, ofwel 1 letter, cijfer of ander teken.
In de figuur hieronder staan de cijfers 0 t/m 9 aangegeven in de ponsband codering. De cijfers worden weergegeven in combinaties van 0 en 1 volgens het binaire talstelsel. De onderste drie gaatjes geven aan dat het hier om een cijfer staan. Bij gebruik van een hoofdletter waren deze onderste gaatjes anders, voor een kleine letter weer anders, en ook voor speciale tekens waren de onderste gaatjes anders geponst. De bovenste 4 rijen werden telkens gebruikt voor de binaire aanduiding van een cijfer, van 0 (geen gaatjes) tot 15 (vier gevulde gaatjes). Voor letters werden de 5 bovenste rijen gebruikt. De 1 was dan de A, de 2 de B etc.
Een ponsbandlezer kon ongeveer 300 tekens per seconde inlezen. Een mechanisch ponsapparaat kon ongeveer 100 tekens per seconde ponsen.
Na het inlezen van de ponsband moest deze voor toekomstig gebruik worden opgerold. De berg "ponsbandsla" van soms honderden meters papierstrook werd opgerold. Hiervoor bestond een apparaat met een hendel. Vooral als de strook lang was, moest voorzichtig gewerkt worden bij het oprollen. Daarbij kwamen er wel eens scheuren in de ponsband. Dit kon hersteld worden met speciale plakapparaten, een beetje lijkend op de apparatuur om film te repareren. Met een speciale sjabloon en een prikpen konden bij een gescheurde en gerepareerde ponsband de gaatjes opnieuw worden aangebracht. Hierbij was het noodzakelijk om de ponsband te kunnen lezen en begrijpen. Op dezelfde manier werden ook correcties in de geponsde gegevens aangebracht. De term die voor zo'n correctie werd gebruikt is patch; dit is ook nu nog de term die wordt gebruikt om correcties in software te benoemen.
Meestal was een ponsband gewoon een witte strook papier. Met de invoering van het lezen van ponsbanden met licht, werd ook donkergekleurd papier gebruikt.
Naast de ponsband werd als invoersysteem voor gegevens en computerprogramma's ook gebruikgemaakt van de ponskaart.
