Slochteren (dorp)

Van Wikipedia

Slochteren (Gronings: Slochter) is de hoofdplaats van de gemeente Slochteren in de provincie Groningen (Nederland). Slochteren had op 1 augustus 2004 2.428 inwoners. Slochteren is een van de dorpen van de “Woldstreek”, welke naam herinnert aan de bossen, die hier vroeger voorkwamen. Het is een streekdorp gelegen op een oude langgerekte zandrug door het veengebied. Het vormt met andere dorpen die op deze zandrug liggen, zoals Schildwolde, Hellum, Kolham en Scharmer een langgerekt halfrondlopend lint. Het centrum van deze halve cirkel ligt ongeveer op de plaats van het dorp Woudbloem.

[bewerk] Geschiedenis

Het dorp moet al zeer oud zijn, want in 1169 komt het reeds voor onder de naam “Slochtra”. Dit heeft de betekenis van laag gelegen streek. Omstreeks 1290 komen als bewoners van Slochteren Limpo, Elbo en Abbo Hagginga tegen. In vetes van die tijd moeten zij een belangrijke rol hebben gespeeld. Het is echter niet bekend, waar zij precies woonden. Ook kan er geen verband worden gelegd tussen dit geslacht en de latere Fraeylemaborg. Deze wordt het eerst genoemd in 1538 met als bewoner Oesbrandt Fraeylema, hoofdeling te Slochteren.

Als parochie bestond Slochteren zeker al in 1291, want in dat jaar is het dorp, samen met de naburige kerkdorpen, in conflict geraakt met de dekens te Loppersum. Het moet destijds een aanzienlijke parochie zijn geweest, want de huidige kerk is het dwarspand van een vroegere middeleeuwse kruiskerk. Ten noordwesten van de Slochter kerk prijkt de vrijstaande, vrijwel onversierde zadeldaktoren uit plm. 1300, waarin een luidklok hangt uit 1373, die vermoedelijk afkomstig is van de (verdwenen) kloosterkerk te Wittewierum.

De 17de eeuw heeft zich in Slochteren vooral gekenmerkt als de tijd van de vervening. De laagveengebieden lagen in ’t Hooiland, de streek achter de Groenedijk en in het Slochterveld. In het laatstgenoemde veld vindt men nog de baggerputten, die in de 17de eeuw zijn ontstaan. Het is thans een beschermd natuurgebied, Baggerputten genaamd. De keten van de veenarbeiders stonden destijds in Froombosch. Deze buurt werd vroeger “Bagelhutten”genoemd. De baggerturf werd destijds met wagens naar Sappemeer (dat sinds 1628 bestond) vervoerd en vandaar verscheept naar Groningen. Ook het Slochterdiep, in 1659 gegraven door Osebrandt Johan Rengers, toen de heer van Slochteren, zal destijds voor de afvoer van de turf zijn gebruikt. Het kanaaltje werd ook wel het Rengersdiep genoemd.

Dichtbij de plaats waar eens het haventje van Slochteren lag, treft men nog steeds het Hoogehuis aan, nu bewoond door een van de dochters van de vroegere burgemeester, E.J.Th. à Thuessink van der Hoop (1925 – 1940), met haar man. Dit 17de eeuwse gebouw, van oorsprong een rechthuis, was jarenlang een bekende pleisterplaats voor dagjesmensen. Aan het eind van de 18de eeuw, na de komst van de Fransen, voltrok zich in de streek een grote verandering op het bestuurlijke vlak. In 1798 werd er door hen namelijk een wet uitgevaardigd, waarin een einde werd gemaakt aan de al de heerlijke rechten (zoals collatorschap, zijlvesterij, jacht- en visrecht, jurisdictie) van de heren van het dorp. Er werd een voorlopig plaatselijk bestuur ingesteld. In 1808 volgde bij Koninklijk Besluit de benoeming van het eerste gemeentebestuur van Slochteren, dat in het Hoogehuis zijn zetel kreeg en onder voorzitterschap stond van Hendrik de Sandra Veldtman. In 1811 (invoering van de burgerlijke stand) werd het gebied in drie gemeenten opgedeeld, te weten Harkstede, Slochteren en Siddeburen. Ze kregen elk hun eigen maire (burgemeester). In 1821 werd Harkstede weer bij Slochteren gevoegd. Siddeburen volgde in 1826 en vormt sindsdien weer één gemeente. De drie dorpen zijn alleen nog in kadastrale aanduidingen als drie gemeenten bekend. De ontsluiting van de streek vond plaats in de 19de eeuw met de verharding van de wegen. In Slochteren begon dit in 1846 met de weg naar Noordbroek, die toen begrind werd. In 1868 volgde de verharding van de weg van het Hoogehuis door het dorp en naar Ruischerbrug.

In 1929 kreeg Slochteren een station aan de Woldjerspoorweg. Deze lijn werd reeds in 1941 opgeheven en opgebroken. Het stationsgebouw herbergt anno 2006 een steunpunt voor de politie en een politiepettenmuseum. Over het tracé van de Woldjerspoorlijn is de later de N387 aangelegd

In 1959 verkreeg Slochteren veel grotere bekendheid door de vondst van aardgas in de bodem. De eerste vondst werd gedaan bij het nabijgelegen Kolham. Het bleek te gaan om een zeer grote aardgasbel met een omvang van 2.700 miljard kuub. Deze bel, genoemd naar Slochteren, is de belangrijkste voor de aardgaswinning in Nederland en vormt de basis voor de positie van het land als belangrijke leverancier in internationaal opzicht van aardgas.

[bewerk] Monumenten

Slochteren heeft verschillende monumenten:

• De Fraeylemaborg is de bekendste. Aan de Hoofdweg in Slochteren ligt het schitterende landgoed de Fraeylemaborg. Het is in de Middeleeuwen ontstaan als een versterkt stenen bijgebouw (steenhuis of stins) bij een houten boerderij.
• Verder is er nog de Geertsemaheerd uit de 18de eeuw.De Geertsemaheerd is een 18e eeuwse herenboerderij, die vanaf 1795 door vier generaties Geertsema bewoond is geweest. De boerderij is inmiddels gerestaureerd en herbergt drie fraaie stijlkamers in het voorhuis. In de voormalige stallen is een expositieruimte met theeschenkerij ondergebracht en achter de boerderij is op de plaats van de oude kapschuur een stijlvol gebouw verrezen dat als Erfgoed Logies wordt gebruikt. De oudste slingertuin van de provincie Groningen geeft een extra dimensie aan de boerderij. De tuin is in 1850 door Geert Vroom in opdracht van Tjaart Kornelis Geertsema en zijn vrouw Johanna Havings Steenhuis ontworpen.
• Museumboerderij Duurswold is een typische monumentale boerderij voor de streek Duurswold. In de schuur is een particuliere verzameling tentoongesteld met als thema gereedschappen en gebruiksartikelen welke de afgelopen eeuwen in en om de boerderij gebruikt werden. De collectie is opgebouwd uit landbouwmachines en werktuigen, overige gereedschappen en keukengerei.
• Slochteren is de geboortplaats van Kornelis ter Laan. In het dorp bevindt zich een monument aan hem gewijd. Het is indertijd onthuld met een toepraak van K. Ter Laan zelf.
• Langs de Groene Dijk staan een drietal poldermolens die in bezit zijn van de Slochtermolenstichting. Dit zijn:
  • Molen Fraeylema
  • Molen De Groote Polder
  • Molen de Ruiten