Soda

Van Wikipedia

Soda is een verzamelnaam voor verschillende chemische verbindingen die natrium, dat in vele talen ook als sodium bekent staat, bevatten. Dit artikel gaat over de stof natriumcarbonaat (Na₂CO₃) dewelke meestal bedoeld wordt met soda. Ook natriumwaterstofcarbonaat (NaHCO₃, dubbelkoolzure soda) en natriumhydroxide (NaOH, caustische soda) zijn soda's.

[bewerk] Gebruik

Er werd wereldwijd in 1997 ca. 39 miljoen ton soda (Na₂CO₃) geproduceerd. Het grootste deel hiervan wordt afgezet in 5 industrieën:

De glasindustrie is de grootste verbruiker van Soda. In de glasblazerijen wordt het aan gesmolten glas toegevoegd om de eigenschappen (breekbaarheid, helderheid e.d.) van het glas te verbeteren.
De chemische industrie benut soda voor de productie van o.a. bleekmiddelen, borax-zout, chromaten, verven, vulstoffen, leerlooierij-chemicaliën, reinigingsmiddelen, lijm- en kleefstoffen, metaalcarbonaten, natronsalpeter, perboraat, fosfaten, silicaten, sulfiet.
In ijzersmelterijen wordt soda gebruikt bij de ontzwaveling van ruwijzer, gietijzer en staal en als flotatie- en vloeimiddel.
In de wasmiddel- en zeepindustrie worden met soda wasmiddelen en andere reinigingsmiddelen gemaakt, en wordt het gebruikt om vetten te verzepen.
In de papier- en celluloseindustrie wordt soda zowel gebruikt voor ontsluiting, neutralisatie, reinigingen en bleken van papier en het opwerken van oud papier.

[bewerk] Productie

Het Belgische bedrijf Solvay is wereldwijd een van de belangrijkste producenten, en het solvayproces wordt het meest toegepast bij de productie van soda. De stappen in dit proces zijn:

1) Calciumcarbonaat wordt onder invloed van warmte omgezet in ongebluste kalk en kooldioxide volgens:

    CaCO₃ --> CaO + CO₂

2) Kooldioxide wordt samen met ammoniak door een geconcentreerde natriumchloride (keukenzout)-oplossing geleid. Hierbij reageert ammonium met chloride tot salmiak (NH₄Cl) en natriumwaterstofcarbonaat (NaHCO₃) volgens:

    NaCl + CO₂ + NH₃ + H₂O --> NaHCO₃ + NH₄Cl

3) Het NaHCO₃ wordt verhit tot ca. 200°C, waardoor water en kooldioxide afgesplitst worden. Wat overblijft is soda. Dit proces wordt calcinatie of calcineren genoemd.

    2 NaHCO₃ --> Na₂CO₃ + H₂O + CO₂

4) In de vierde stap wordt ammoniak teruggewonnen en naar stap 2 teruggevoerd.

    2 NH₄Cl + CaO --> 2 NH₃ + CaCl₂ + H₂O

De "overall"-reactievergelijking van het proces wordt dan:

    CaCO₃ + 2 NaCl --> Na₂CO₃ + CaCl₂

Het calciumchloride (CaCl₂) wordt verkocht als bijproduct. Het ammonium in het proces wordt hergebruikt, er is ook geen netto kooldioxide verbruik of productie. Er wordt natriumchloride (keukenzout) en ongebluste kalk verbruikt.

[bewerk] Drank

In Engelstalige landen is soda ook water met koolzuurgas, dat als frisdrank gedronken kan worden of als verdunner van sterke dranken zoals whisky-soda. Deze term wordt in deze betekenis in het Nederlands niet veel gebruikt. Deze naam is te danken aan het feit dat men vroeger natriumbicarbonaat gebruikte om deze dranken te maken.