Speedhub 500/14
Van Wikipedia
De fietsnaaf Speedhub 500/14 van de Duitse firma Rohloff was de eerste naafversnelling met meer dan 12 versnellingen. Tot de introductie van deze naaf produceerde Rohloff fietskettingen als ook toebehoren daar voor. De eigenaar, Bernhard Rohloff, had in 1994 het idee een naaf te bouwen die de voordelen van een derailleurversnelling en een naafversnelling combineert en waarbij deze ongevoelig is voor vuil en zoutwater. 1997 werden de eerste prototypes van de naaf getest en in 1999 is de serieproductie begonnen.
Inhoud |
[bewerk] Versies
Er worden verschillende versies van de naaf geproduceert:
- TS (Touring Sroefas)
- DB (Disc Brake, schijfrem)
- CC (Cross Country, velgrem)
- EX (externe schakelaansturing)
- OEM (original equipment manufacturer, voor eerst-montage, alleen voor Rohloff uitvaleind)
- OEM2 (als OEM, voor frames met schijfrem-opname volgens internationale standaard (IS 2000))
- T (Tandem)
Alle naven zijn in gepolijst Aluminium, rode poedercoating of zwart geëloxeert leverbaar.
Afhankelijk van de uitvaleinden aan het frame wordt de ketting op verschillende manieren opgespannen: Bij frames voor naafversnelling met de gebruikelijke horizontaal naar voor open uitvaleinden is het verstelbereik groot genoeg om de ketting middels het verschuiven van de achteras te spannen. Bij korte uitvaleinden zoals gebruikt op frames voor derailleurversnelling is een kettingspanner met veer nodig. Hetzelfde geldt ook voor fietsen met een geveerd achterwiel, hierbij verandert zich meestal de afstand tussen trapas en achteras bij het inveren.
[bewerk] Techniek
[bewerk] opbouw
In de naaf werken drie achter elkaar geschakelde planeetmechanismes. Met de eerste twee planeetstelsels worden zeven versnellingen verkregen en door in- en uitschakelen van het derde stelsel wordt dit aantal verdubbeld. In tegenstelling tot andere naafversnellingen zijn bij de Speedhub niet alleen de aandrijfas en het naafhuis gelagerd, maar alle planeetwielen zijn met naaldlagers gelagerd om zo een hoger rendement te verkrijgen. Als enige fietsnaaf wordt de Speedhub gesmeerd met een oliebad (dompelsmering), waarmee een duurzame smering van alle onderdelen wordt verkregen.
| Versnelling | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Overbrenging | 0,279 | 0,316 | 0,360 | 0,409 | 0,464 | 0,528 | 0,600 | 0,682 | 0,774 | 0,881 | 1,000 | 1,135 | 1,292 | 1,467 |
[bewerk] Montage
Het verschil in draaimoment tussen de ingang van de naaf (het tandkransje) en de uitgang (achterwiel) moet zoals bij elke naafversnelling op de achtervork van het frame afgesteund worden. Dit kan met een speciaal gevormd uitvaleind (OEM versie) of de hierboven weergegeven draaimoment-steun gebeuren. Beide voorkomen het verdraaien van de as van het wiel tijdens het fietsen.
Het schakelmechanisme wordt met twee bowdenkabels via een draaigreep bediend. De kliks voor de versnellingen zijn bij de SPeedhub in de naaf geïntegreerd. In vergelijking met het gebruikelijke schakelmechanisme waarbij de kliks in het schakelhandvat zitten is hier de instelling van de kabels naar de handgreep minder belangrijk. Alleen de versnellingsaanduiding (met cijfers op de handgreep) klopt dan niet maar de naaf blijft goed schakelen. Bij een zeer grote afwijking in de afstelling van de kabels kan het voorkomen dat de schakelgreep tegen zijn aanslag loopt voordat de eerste of laatste versnelling bereikt wordt. De juiste instelling van de kabelspanning is voor een jusite functie van de naaf niet direkt nodig, maar ze beïnvloed wel de precisie van het schakelen. Bij te weinig speling kunnen de kabels zwaar lopen en gaat het schakelen zwaar, het is mogelijk dat de naaf dan niet juist schakelt.
De handgreep kan zowel links als rechts aan het stuur gemonteerd worden en ook de draairichting voor het schakelen naar een grotere of kleinere versnelling is ook vrij te kiezen. Moet de versnellingsaanduiding op het handvat leesbaar zijn en overeen komen met de gekozen versnelling dan is het aan te bevelen het handvat aan de rechter kant te monteren.
De breedte van de achtervork is 135 mm. De naaf weegt, afhankelijk van de uitvoering tussen 1700 g (CC) en 1825 g (CC DB). In de naaf dient 25 ml olie te zitten voor de smering. Volgens opgave van de fabrikant moet de olie elk jaar of iedere 5.000 kilometer vervangen worden.
De tandkrans op de naaf is voor derailleur-ketting 1/2 x 3/32"(ISO 082) geschikt en is verkrijgbaar met 13/15/16/17 tanden (de laatste 3 zijn als symetrisch en om te draaien).
[bewerk] Gewicht
Het gewicht van de naaf kan niet direkt met die van een derailleurnaaf vergeleken worden. De naaf wordt symetrisch ingespaakt waardoor de spaakbelasting beduidend minder is dan bij een derailleurnaaf, zo zijn minder en dunnere spaken nodig als bij een derailleurversnelling. De ketting is korter, het tandwielpakket komt te vervallen, de spaken zijn korter en er is slechts &eulm;ën voorblad nodig. Alles bij elkaar opgeteld is de Speedhub maar iets zwaarder dan een derailleurversnelling. Hierbij moet de naaf vergeleken worden in zijn toepassingsgebied; fietsen voor normaal gebruik, vakantiefietsen of mountain-bikes. Racefietsen zijn wel lichter maar de Speedhub is niet gemaakt voor racefietsen en zodanig niet vergelijkbaar.
In vergelijking met een hoogwaardige derailleurversnelling (Shimano XT) geeft als meergewicht een volle bidon:
| Speedhub 500/14 CC-OEM | Derailleur | ||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|
[bewerk] Voordelen
- Minder slijtage, onderhoudsarm en daarmee minder kosten.
- Kompakte gesloten opbouw, geen extra schakelmechaniek of derailleurs, er is slechts ëën voorblad nodig zodat eventueel een kettingkast gemonteerd kan worden.
- De kettinglijn is, onafhankelijk van de gekozen vernselling, altijd optimaal. Zo ontstaat er minder slijtage aan ketting, voorblad en achterkransje en het rendement blijft hoog.
- Vuil en water beïnvloeden de werking van het schakelen niet.
- De naaf wordt symetrisch ingespaakt zodat er minder spaakbelasting ontstaat. Hierdoor komt spaakbreuk minder voor.
- In vergelijking met andere naafversnelling heeft de speedhub een groter bereik (526%) en een gelijkmatige schakelsprong van 13,6% tussen iedere versnelling. De Speedhub is hiermee het eerste moderne versnellingssysteem met een constant verloop. Dit is bij derailleursystemen niet mogelijk.
- vanuit stilstand te schakelen.
- De naaf is onder belasting (met uitzondering van de overgang 7-8 en 8-7) zelfs staand te schakelen, iets wat bij derailleursystemen alleen bij dure - en zelfs daar niet onvoorwaardelijk - mogelijk is. Het schakelen wordt echter wel zwaarder met toenemende belasting.
[bewerk] Nadelen
- Aanschaf kosten (de naaf kost ca. 900 Euro)
- Bij het langzaam, of onder grote belasting, schakelen van 7-8 of 8-7 kan de naaf kortstondig in de 11e (oudere exemplaren 14e) versnelling komen.
- Door wrijving in de afdichting van de naaf kunnen bij het lopen met de fiets de trappers meedraaien. Dit kan hinderlijk zijn indien er met de fiets gelopen wordt of deze de trap op gedragen moet worden. Dit effect verdwijnt meestal nadat de naaf een paar honderd kilometer is ingelopen.
- In sommige versnellingen kan het geluid dat uite de naaf komt storend zijn.
- De schakelverhoudingen kunnen niet, zoals bij een derailleursysteem, aangepast worden. Het gelijkmatige verloop van 13,6% wordt door sommige fietsers te groot gevonden.
- Het rendement licht ca. 2% lager als een hoogwaardig derailleursysteem (in nieuwstaat).
- Bij vervoer in het vliegtuig kan er iets olie uit de naaf lopen door het luchtdrukverschil tijdens het stijgen. Het is aan te bevelen de remschijf voor de vlucht te verwijderen of te beschermen tegen olie.
- Bij langdurig liggend vervoer kan er mogelijk ook iets olie uit de naaf lopen.
- De schakelgreep is niet met alle stuurtypes te gebruiken. Er zijn speciaal deelbare race-sturen waarop de Rohloff greep gezet kan worden, maar die zijn meestal breedt en het aanbod zeer beperkt.
[bewerk] Technische gegevens
| Flensafstand: | 60 mm, symetrisch |
| Flensdiameter (bij spaakgaten): | 100 mm |
| Aantal spaken: | 32 |
| Diameter bij uitvaleind: | 9,8 mm |
| Olie: | 25 ml |
| Tandkrans schroefdraad: | M34 x 6 P6, tolerantie H6 |
| Kettinglijn: | 54 mm |
| Verdraaing van de handgreep per versnelling: | 21° |
| Kabelverschuiving per versnelling: | 7,4 mm |
[bewerk] Literatuur
- Speedhub 500/14 Handboek", WS 2.13D 0605 (geen ISBN) is in het Duits, Engels en Nederlands verkrijgbaar.
