Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
Van Wikipedia
Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden is een document met wetskracht dat de opmaak van het Koninkrijk der Nederlanden regelt, alsmede de verhoudingen tussen de landen binnen het Koninkrijk. Het statuut is volledig herzien en op 3 november 2006 door alle partijen ondertekend - het zal op 1 juli 2007 in kracht treden; zie voor een bespreking van de wijzigingen het artikel Staatkundige hervormingen binnen het Koninkrijk der Nederlanden.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
De Tweede Wereldoorlog zorgde voor een andere kijk op het Koninkrijk en het kolonialisme, zoals dat voor 1939 had gefunctioneerd. Suriname en het 'Gebiedsdeel Curaçao' (vanaf 1948 officieel 'de Nederlandse Antillen') waren in die tijd de enige stukjes onbezet 'Nederland'. Bijzonder was dat meer dan de helft van de geallieerde vliegtuigbrandstof uit de raffinaderijen van Curaçao en Aruba kwam. Koningin Wilhelmina kondigde via Radio Oranje in 1942 al meer zelfstandigheid aan voor de overzeese delen. Voor Nederlands-Indië bleek dat niet genoeg. In 1945 werd eenzijdig de onafhankelijkheid uitgeroepen. In 1949 werd uiteindelijk door Nederland de soevereiniteit overgedragen aan de Republiek Indonesië.
In 1948 waren intussen de onderhandelingen begonnen met Suriname en de Nederlandse Antillen. Het 'Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden', ofwel kortweg het Statuut, was in 1954 voltooid. Dit Statuut kondigde Koningin Juliana op 15 december 1954 in de Ridderzaal plechtig af. De verjaardag van het Koninkrijk wordt daarom elk jaar op 15 december op Koninkrijksdag gevierd.
De gebieden Nieuw-Guinea, Suriname en de Nederlandse Antillen kregen in grote mate een eigen bestuur wat lokale zaken betrof. De gezamenlijke aangelegenheden van het Koninkrijk werden in gezamenlijk overleg beslist. Dit statuut bleef bestaan, ook na de overdracht van Nieuw-Guinea aan Indonesië.
De eerste aanpassing aan het statuut kwam in 1975. De regering Den Uyl was aan de macht en besloten werd dat "het eigenlijk niet meer kon om nog kolonies te hebben". Met ingang van 1975 werden Nederland en de Nederlandse Antillen afzonderlijke landen binnen het koninkrijk. Nieuw-Guinea was al weg, Suriname werd geheel onafhankelijk (met een afkoopsom van 3,5 miljard gulden). Ieder land behield een gouverneur ter vertegenwoordiging van de Koning (behalve Nederland, want daar zetelde de Koning zelf). Ieder land kreeg een geheel eigen regering en alle landen behalve Nederland stuurden een gevolmachtigde minister naar Nederland als vertegenwoordiger van de eigen regering voor overleg aangaande de zaken van het Koninkrijk (wijzigingen aan het Statuut, aan de Grondwet voor zover het de zaken van het Koninkrijk aanging en de rijkswetten).
De volgende aanpassingen kwamen kort na elkaar in 1985. Aruba wilde zijn vleugels spreiden en het nest verlaten. Als overgangsregeling kreeg Aruba een "status aparte" -- het werd een apart land binnen het Koninkrijk (zodat het statuut weer voor drie landen gold) en in de tekst van het nieuwe statuut was opgenomen dat dit was ter voorbereiding van een onafhankelijk Aruba.
In 1994 en 1998 volgden de laatste aanpassingen. Naast enige zaken van technische aard was de opmerkelijkste aanpassing het verdwijnen van de tekst over de uiteindelijke onafhankelijkheid van Aruba; kennelijk ging het economisch zo slecht dat de band met Nederland niet verbroken kon worden (de landen zijn statutair verplicht elkaar onderling financieel bij te staan als dat nodig is).
In 2001/2002 in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2002, was het Statuut weer prominent in het nieuws. Aankomend politicus Pim Fortuyn had het toen over "illegaal in Nederland aanwezige Antillianen" (wat niet het geval was; Antillianen zijn statutair Nederlanders en mogen dus te allen tijde in Nederland zijn) en over het "veranderen van de status van Aruba in een gemeente van Nederland" (wat Nederland niet eigenhandig kan; aanpassing van het statuut vereist instemming van alle landen).
[bewerk] Uitgangspunten
De uitgangspunten van het Statuut zijn 1 gezamenlijke Nederlandse nationaliteit voor alle inwoners van het Koninkrijk, één staatshoofd (de wettige opvolgers van Koningin Juliana), één gemeenschappelijk buitenlands beleid en één gezamenlijke defensie. Samenwerking op meer terreinen was en is mogelijk, maar de landen van het Koninkrijk zijn ieder tot op grote hoogte autonoom bij het regelen van de eigen interne aangelegenheden.
[bewerk] Het Statuut, geldig op 15 april 2004
De eerste regel van het statuut luidt:
- "Wet van 28 October 1954, houdende aanvaarding van een statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden"
[bewerk] Preambule
Na de titelregel volgt een preambule, die de volgende tekst heeft:
- "Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba,
- constaterende dat Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen in 1954 uit vrije wil hebben verklaard in het Koninkrijk der Nederlanden een nieuwe rechtsorde te aanvaarden, waarin zij de eigen belangen zelfstandig behartigen en op voet van gelijkwaardigheid de gemeenschappelijke belangen verzorgen en wederkerig bijstand verlenen, en hebben besloten in gemeen overleg het Statuut voor het Koninkrijk vast te stellen;
- constaterende dat de statutaire band met Suriname is beëindigd met ingang van 25 november 1975 door wijziging van het Statuut bij rijkswet van 22 november 1975, Stb. 617, PbNA 233;
- overwegende dat Aruba uit vrije wil heeft verklaard deze rechtsorde als land te aanvaarden;
- hebben besloten in gemeen overleg het Statuut voor het Koninkrijk als volgt nader vast te stellen."
 |
Meer bronnen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden op de Nederlandstalige Wikisource. |
