Sterrenwind
Van Wikipedia
Sterrenwind is de gasmassa die door sommige sterren wordt uitgestoten. Het is analoog aan de zonnewind, die de zon uitstoot.
Hete en zware sterren zijn de helderste sterren in het heelal. Deze zijn omgeven door een sterrenwind, die ervoor zorgt dat de sterren een miljard maal meer materie verliezen dan de zon in ons zonnenstelsel. Als er een sterrenwind in de nabije omgeving van een ster is, heeft deze veel invloed op de evolutie van de ster en de omgeving daarvan.
De wind wordt veroorzaakt door de druk die de vaste stofdeeltjes ondervinden van het licht van de zeer heldere ster. Deze wind is om twee redenen van belang.
- De sterrenwind is heel belangrijk omdat deze de verdere levensloop van de AGB ster bepaalt (een ster in de laatste levensfase waarbij ze rood wordt en opzwelt wordt een AGB ster genoemd).
- Bij andere stertypen worden de veranderingen die de ster ondergaat gedicteerd door de fusieprocessen diep in het binnenste van de ster.
Dit staat in schril contrast met de AGB-sterren, waarbij het massaverlies via de sterrenwind bepaalt hoe de ster er uitziet, hoe snel ze verandert en wanneer de ster ophoudt een AGB-ster te zijn en uiteindelijk een planetaire nevel vormt. Dit laatste gebeurt als de buitenlagen van de ster volledig zijn uitgestoten in de sterrenwind. Het uitgestoten materiaal zal dan onder invloed van het ioniserende licht van de hete binnenlagen van de ster nog eenmaal opgloeien .
[bewerk] Kleine spooknevel
De sterrenwind van de 'Kleine Spooknevel' is een voorbeeld. De ringvormige emissie links in het rood is het materiaal dat is uitgestoten tijdens de asymptotische-reuzentakfase en dat nu oplicht door het licht van de zeer hete ster in zijn centrum. Het rechter paneel laat een detailopname van de nevel zien, gemaakt met behulp van de Hubble-ruimtetelescoop. Deze laatste afbeelding is verkregen door het licht van verschillende filters te combineren: groen licht komt van geïoniseerde waterstof, blauw van dubbel-geïoniseerde zuurstof en rood van eenmaal geïoniseerde stikstof. (Bronnen: Richard Jacobs (http://www.azastronomy.com) en Space Telescope Science Institute (http://www.stsci.edu).
Hoe deze winden precies ontstaan is nog onduidelijk, hoewel wel vaststaat dat ze opgebouwd zijn uit spiraalvormige patronen die een verhoogde dichtheid hebben en met de ster meedraaien. De meest logische oorzaak hiervan zou kunnen zijn dat er niet-symmetrische pulsaties of zwakke magnetische velden aan het steroppervlak voorkomen.
Recent is hier onderzoek naar gedaan door een Nederlandse promovendus (J.A. De Jong). Hij heeft bij één ster (Xi Persei)met behulp van nieuwe analysetechnieken de sterrenwind in kaart gebracht vanaf het oppervlak tot aan de buitenste regionen. Hoewel de verwachte pulsataties werden aangetoond, zijn die niet de oorzaak van de veranderlijkheid van de sterrenwind. Waarschijnlijk zijn dit magnetische velden, die bij een gelijksoortige ster, Beta Cephei, wel werden gevonden.
