Strafuitsluitingsgronden
Van Wikipedia
De strafuitsluitingsgronden zijn de redenen waarop een rechter zich kan baseren om geen straf op te leggen voor het plegen van een strafbare handeling, omdat er of geen sprake is van schuld of een rechtvaardiging bestaat voor de handeling.
De voorwaarden voor het bestaan van een strafbaar feit zijn:
- 1. Menselijke gedraging/gedraging van een rechtspersoon
- 2. die valt binnen de delictsomschrijving
- 3. is wederrechtelijk
- 4. is aan schuld te wijten
Als aan deze voorwaarden zijn voldaan, kan de verdachte vervolgd worden. De wet en ook de rechtspraak kent uitzonderingen op deze strafrechtelijke aansprakelijkheid, te weten de strafuitsluitingsgronden. Veel van deze uitzonderingen staan in titel III van het Wetboek van Strafrecht. Een beroep op een strafuitsluitingsgrond is in de praktijk lastig en wordt vaak door de rechter afgewezen. Het kan wel strafverminderend werken.
De strafuitsluitingsgronden worden onderverdeeld in de schulduitsluitingsgronden en de rechtvaardigingsgronden. De schulduitsluitingsgronden zien op de strafbaarheid van de verdachte en de rechtvaardigingsgronden zien op het strafbaar feit. Dit onderscheid is met name van belang voor een beroep op OVAR (ontslag van alle rechtsvervolging) of vrijspraak.
De wettelijke schulduitsluitingsgronden zijn:
- ontoerekenbaarheid ( art. 39 SR)
- psychische overmacht (art. 40 SR)
- noodweerexces (art. 41 lid 2 SR)
- een onbevoegd gegeven ambtelijk bevel ( art. 43 lid 2 SR).
De buitenwettelijke schulduitsluitingsgrond is: AVAS (afwezigheid van alle schuld). Dit is voor het eerst aangenomen in het Melk & Water-arrest: "geen straf zonder schuld". Voor een geslaagd beroep op AVAS is nodig dat er dwaling omtrent het recht of dwaling omtrent feiten of dat er maximale zorg is gevergd.
De wettelijke rechtvaardigingsgronden zijn:
- noodtoestand (art. 40 SR)
- wettelijke voorschrift ( art. 42 SR)
- bevoegd gegeven ambtelijk bevel ( art. 43 lid 1 SR)
- noodweer ( art. 41 lid 1 SR)
De buitenwettelijke rechtvaardigingsgrond is: Het ontbreken van materiële wederrechtelijkheid. Dit is voor het eerst aangenomen in het Veearts-arrest. Voor een geslaagd beroep op het ontbreken van materiële wederrechtelijkheid dient aangetoont te worden dat door het overtreden van het strafrechtelijke norm, de doelstelling van dat norm beter nageleefd wordt dan door het houden aan het strafrechtelijke norm.
