Studentencorps
Van Wikipedia
Een studentencorps of kortweg corps (uitgesproken als koor, meervoud corpora, bijvoeglijk naamwoord corporeel of corporaal) is een studentenvereniging veelal verbonden aan een universiteit en/of een academie of hogeschool. In Nederland is het corps over het algemeen de oudste (traditionele) studentenvereniging in een stad, gegrondvest op een liberale traditie. De traditionele corpora bevinden zich in Groningen, Utrecht, Leiden, Amsterdam, Delft, Wageningen en Rotterdam. Ook andere steden zoals Breda, Den Helder, Eindhoven, Enschede en Zwolle hebben verenigingen die zich corps noemen of dit graag willen zijn, maar deze worden niet als zodanig erkend door de koepelorganisatie, de Algemene Senaten Vergadering.
Inhoud |
[bewerk] De Centraal-Europese traditie
In de oudere Centraal-Europese traditie van Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland is een corps evenwel net het omgekeerde van de jongere Nederlandse versie. Waar in Nederland het corps een aantal kleinere groeperingen verzamelt (zoals disputen en jaarclub), vormt het Centraal-Europese begrip corps net de kleinste cel, of individuele groep, verenigd in een Senioren Convent (SC) per stad, die op haar beurt weer ressorteert onder een koepel (Verband), dat grensoverschrijdend werkt, bijvoorbeeld het Kösener Senioren Conventverband (KSCV) of het Weinheimer Senioren Convent (WSC).
Deze Centraal-Europese corps (meervoud uitgesproken als ko-ors en dus niet corpora) vinden hun oorsprong in de Landsmannschaften en Studentenordes van de 17de en 18e eeuw. Het oudste nog bestaande corps is Corps Guestphalia Halle Münster in KSCV (1789).
Kenmerken van deze corpsvorm zijn: verplicht vechtend karakter (Mensur of studentenduel), (religieus en politiek) tolerantieprincipe, levensbond, academisch, kleurdragend, exclusief voor heren.
Vermits al deze corps beschikken over een eigen huis en een zekere stijl aanhangen, wordt wel eens beweerd dat het zeer elitaire clubs zou betreffen, hetgeen evenwel niet per se het geval is.
Dergelijke corpera (meervoud van corps) zijn te vinden in (in totaal ca. 300) Vlaanderen, Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Estland, Letland, Litouwen en de Verenigde Staten van Amerika.
[bewerk] De Nederlandse traditie
In de 18e eeuw was het studenten verboden om een vereniging op te richten, naar aanleiding van de talloze vechtpartijen die voorkwamen. Studenten uit een bepaalde streek of een land ontmoetten elkaar in een plaatselijke kroeg. De oudste studentensociëteit in Nederland is de sociëteit Minerva te Leiden uit 1814, waar Leidse studenten, sinds 1799 onder leiding van het Collegium verenigd, bijeenkomen. Na 1814 werden de eerste studentencorpora opgericht. Het oudste corps in Nederland is het Groninger Studenten Corps Vindicat Atque Polit (1815). De corpora organiseerden en reglementeerden de ontgroeningen, die in de jaren daarvoor vaak chaotisch verliepen. Het corps, letterlijk "lichaam" (van studenten), was de belangenvereniging van alle studenten. In de eerste helft van de 19e eeuw was vrijwel iedere student lid van een corps. Het studentencorps staat in een liberale traditie. Daarom leidde de verzuiling aan het eind van de 19e eeuw tot het oprichten van katholieke en protestantse studentenverenigingen. In de ogen van de oude corpora zijn deze verenigingen op religieuze grondslag, of verbonden aan een religieuze universiteit als in Nijmegen en Tilburg, beslist geen corpora. Desondanks wordt het Nijmeegsch Studenten Corps tot medio jaren '50 in de Corps annuaria of almanakken vernoemd als zustercorps.
In de Tweede Wereldoorlog eiste de Duitse bezetter dat de corpora hun Joodse leden royeerden en een loyaliteitsverklaring jegens de Duitsers tekenden. Tijdens de oorlog zijn alle corpora gesloten omdat zij dit weigerden. In het geheim ging het verenigingsleven echter door. De corpora hebben een grote rol gespeeld bij het studentenverzet tegen de Duitse onderdrukking van Nederland. De rol van leden van de Leidse Studenten Vereniging "Minerva" (destijds 'Leidsch Studenten Corps'), met name die van Erik Hazelhoff Roelfzema, is verfilmd in 'Soldaat van Oranje'. Na de oorlog zijn de corpora, die juridisch een slapend bestaan leden, weer opgebloeid.
Kenmerkend voor de corporale studentenverenigingen is de hiërarchie, ook wel ancienniteit genoemd. Met de jaren krijgen de leden rechten, zoals op het zitten op een stoel in plaats van op een bank, op het betreden van bepaalde ruimtes in het gebouw of zelfs het dragen van bepaalde kleding. Een kandidaat-lid (feut of foet) moet meestal eerst ontgroend worden om toe te mogen treden als volwaardig lid van een studentencorps. Deze regels zijn vastgelegd in de mores (ongeschreven regels; enkelvoud: mos) of in de Corpswet. Rond het begin van de twintigste eeuw kwamen er aparte corpora voor vrouwen op. De meeste corpora lieten in de jaren '70 van de twintigste eeuw voor het eerst vrouwelijke leden en HBO-studenten toe; het toelaten van vrouwelijke leden geschiedde meestal door een fusie met de vrouwelijke tegenhanger. In Utrecht en Rotterdam zijn er echter nog steeds voor heren en dames gescheiden corpora.
De negen traditionele corpora aan de rijksuniversiteiten en hogescholen hebben zich verbonden in de Algemene Senaten Vergadering, sinds de oprichting voorgezeten door het 'Collegium', het dagelijks bestuur van de Leidse Studenten Vereniging 'Minerva' (LSV Minerva) . Zij erkennen andere studentenverenigingen niet als corpora. Militaire opleidingsinstituten als de Koninklijke Militaire Academie (KMA) te Breda en het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM) te Den Helder hebben hun eigen traditionele corps. L.A.N.X. (het Studentencorps aan de Vrije Universiteit), de NSV Carolus Magnus en het Tilburgs Studenten Corps Sint Olof, alle drie verenigingen op een confessionele grondslag, zijn niet door de Algemene Senaten Vergadering erkend en hebben zich elders aangesloten (bij het Aller Heiligen Convent).
[bewerk] Tradities buiten Europa
In de VS heten corpora fraternities (voor mannen, maar steeds vaker ook voor vrouwen) en sororities (voor vrouwen) en hebben meestal een naam bestaand uit twee of drie Griekse letters.
[bewerk] Persiflage
Het programma Jiskefet maakte een zeer populaire persiflage op het studentenleven binnen een corps. Ook binnen andere studentenverenigingen is het populair corpsleden te imiteren.
[bewerk] Gerelateerde onderwerpen
- Aller Heiligen Convent
- Federatie van Unitates en Bonden
- cantus
- lijst van studentenverenigingen
- Ontgroening
- studenten van A tot Z
[bewerk] Externe link
- Corps.nl, website der Algemene Senaten Vergadering
