T-regels
Van Wikipedia
Dit artikel zou samengevoegd moeten worden met D en T in de Nederlandse spelling, of er dient een duidelijker afbakening tussen beide artikelen te worden gemaakt (Hier melden: Overleg).
De T-regels (thee-regels) zijn een verzameling regels die bepalen of een werkwoordsvorm al dan niet op een t eindigt.
De regels worden vaak als volgt onthouden:
- Ik drink nooit t(hee)
- Jij drinkt alleen t(hee) als je tegenwoordig bent en voorafgaat
- Gij drinkt altijd t(hee)
- U drinkt enkel t(hee) als u tegenwoordig is
- Hij drinkt enkel t(hee) als hij tegenwoordig is
De volledige regels zijn echter iets complexers:
Inhoud |
[bewerk] Regels jij/je (2de enk.) en jullie(2de mv.)
Normaal gezien eindigt de jij/je-vorm van een werkwoord nooit op -t. De enige manier waarop jij of je een werkwoord op '-t kan doen eindigen, is als jij/je aan het werkwoord voorafgaat en het werkwoord bevindt zich in de O.T.T. of de V.T.T. van de aantonende wijs. Als het werkwoord een modaal hulpwerkwoord is (of het werkwoord bevindt zich in de O.Tk.T. of de V.Tk.T. van de aantonende wijs), dan bestaat er een informele vorm zonder t en een formele vorm met t).
- Jij gaat naar school. (O.T.T. aantonende wijs, jij gaat vooraf)
- Ga jij naar school? (jij volgt)
- Je zou naar school gaan.(voorwaardelijke wijs)
- Jij ging naar school. (O.V.T.)
- Je kan naar school gaan. (modaal hulpwerkwoord, vorm zonder t)
- Je kunt naar school gaan. (modaal hulpwerkwoord, vorm met t)
- Kun je naar school gaan? (modaal hulpwerkwoord, vorm met t, maar de t verdwijnt ten gevolge van inversie)
- Je zal naar school gaan. (O.Tk.T. aantonende wijs)
- Je zult naar school gaan. (O.Tk.T. aantonende wijs, vorm met t)
- Zul je naar school gegaan zijn? (V.Tk.T., vorm met t, maar de t verdwijnt ten gevolge van inversie])
Natuurlijk blijft de t van de stam altijd behouden:
- Jij rust.
- Rust jij?
De werkwoorden houden, rijden en hun samenstellingen kunnen in een informele context ook de d van de stam verliezen:
- Hou jij van bloemen (O.T.T. aantonende wijs, jij volgt, informeel0
- Houd jij van bloemen (O.T.T. aantonende wijs, jij volgt, formeel)
- Jij houdt van bloemen (O.T.T. aantonende wijs, jij gaat vooraf)
Normaler wijze eindigt de jullie-vorm van een werkwoord altijd op -en. Men kan het werkwoord echter ook op -t laten eindigen, maar dit wordt als archaïsch ervaren:
- Jullie gaan naar school. (normaal)
- Jullie gaat naar school. (archaïsch)
[bewerk] Regels voor gij/ge (2de enk./mv.)
Normaler wijze eindigt de gij/ge-vorm van een werkwoord altijd op -t:
- Gij gaat naar school.
- Gaat gij naar school.
- Ge zoudt naar school gaan.
- Gij gingt naar school.
- Ge kunt naar school gaan.
Als de werkwoordsvorm al op een t eindigde, wordt er geen extra t bijgevoegd.
- Gij rust.
Als de stam op een d eindigt, dan kan deze dus nooit verdwijnen:
- Houdt gij van bloemen.
- Gij houdt van bloemen.
In de aanvoegende wijs en in de O.V.T. aantonende wijs van de zwakke werkwoorden, mag de -t weggelaten worden, maar dit is niet verplicht:
- Gij neme(t) een lepel suiker.
- Werkte(t) ge hard?
[bewerk] Regels voor de 3de persoon enk. en voor u/U (2de enk./mv.)
De regels voor de derde persoon enk. en voor u/U zijn hetzelfde (al kan het werkwoord bij u/U ook vervoegd worden als stonde het bij gij/ge): het werkwoord krijgt enkel een -t in de O.T.T. van de aantonende wijs als het werkwoord geen modaal hulpwerkwoord is:
- Hij gaat naar school. (O.T.T. aanvoegende wijs)
- Gaat u naar school. (O.T.T. aanvoegende wijs)
- Hij zou naar school gaan. (voorwaardelijke wijs)
- U ging naar school. (O.V.T.)
- Zij kan naar school gaan. (modaal hulpwerkwoord)
[bewerk] Regels voor de 1ste persoon enk.
De eerste persoon enkelvoud eindigt nooit op t, tenzij de stam van het werkwoord al op t eindigde. Bij de werkwoorden houden, rijden en hun samenstellingen mag in een informele context de d van de stam ook weggelaten worden: *Ik ga naar school.
- Ik rust (stam op -t)
- Ik hou van bloemen (informeel)
- Ik houd van bloemen (formeel)
