Transactionele analyse
Van Wikipedia
Transactionele analyse of TA is de term die gebruikt wordt voor de persoonlijkheidstheorie en tevens psychotherapeutische behandelmethode zoals deze is ontwikkeld door Eric Berne in de jaren '50 van de twintigste eeuw.
De TA gaat ervan uit dat ervaringen in de vroege levensjaren ervoor zorgen dat een mens besluiten neemt over zichzelf en zijn omgeving. Deze positieve of negatieve besluiten zijn van invloed op de kwaliteit van de verdere levensloop (het script). Groei en ontwikkeling worden geremd door negatieve besluiten (ik ben niet OK, jij bent niet OK) terwijl positieve besluiten een stimulerende invloed hebben (ik ben OK, jij bent OK). Er worden drie soorten scripts onderscheiden, die van de winnaar, de verliezer en de niet-winnaar. Deze drie typen scripts kunnen zich ook afspelen binnen één en dezelfde persoon.
Behandelmethoden zijn erop gericht de scripts te analyseren en door gedragsveranderingen te proberen het script om te buigen. Hiertoe wordt een contract afgesloten met de behandelaar waarin therapie-doelen zo concreet mogelijk worden omschreven. De manieren waarop de doelen worden bereikt (de daadwerkelijke behandelmethoden) zijn uiteenlopend.
Inhoud |
[bewerk] Een paar kenmerken van TA
[bewerk] Strokes
De Engelse term "stroke" heeft twee betekenissen, namelijk "liefkozing" maar ook "klap". Deze dubbele betekenis wordt gebruikt in de TA om de positieve zowel als negatieve uitwerking van een stroke te duiden. Een stroke in de TA-betekenis is een handeling of uitspraak die een reactie van de ander uitlokt. Op dat moment is er tevens sprake van een transactie in de TA-zin van het woord.
[bewerk] Ego-posities
De TA onderscheidt drie ego-posities die in elk persoon verenigd zijn: de ouder, het kind en de volwassene. Vanuit deze posities kunnen transacties met de ander plaatsvinden.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen de zgn. complementaire transacties en gekruiste transacties.
- Complementaire transacties
- In complementaire transacties is er sprake van een evenredige vorm van transacties. Bijvoorbeeld: een kind-kind transactie zoals aangegeven in het schematische voorbeeld. De praktische uitwerking daarvan kan de volgende korte dialoog zijn. De ene vraagt vanuit zijn kind-egopositie: "Wil je een snoepje?" en dan kan de ander vanuit zijn kind-positie reageren met: "Mmmmm, ik ben dol op snoep." Hoewel het wat kinderlijk aandoet, is hier toch sprake van een evenredige en effectieve vorm van communiceren: een effectieve transactie.
- Gekruiste transacties
- In een gekruiste transactie is er sprake van een mismatch van egoposities. De ego-positie die de ene aanspreekt bij de ander, is een andere dan waar de ander bij de ene aan appeleert. In de schematische weergave wordt dat weergegeven als iemand die vanuit zijn ouder het kind in de ander aanspreekt, terwijl deze vervolgens reageert vanuit zijn kind en een appèl doet aan het kind bij de ander. In de praktijk zou dat als volgt kunnen worden verbeeld:
- Verzender vanuit ouder-positie: "Wil jij wel even snel je kamer opruimen", daarmee de ander zijn kind aansprekend.
- Ontvanger vanuit kind-positie: "Kamers opruimen is hartstikke stom!", en deze doet daarmee een appèl op de verzender zijn kind-positie.
- Gekruiste transacties worden in de TA beschouwd als niet effectief.
[bewerk] Dramadriehoek
De dramadriehoek of Karpman-driehoek is een vrij bekend begrip afkomstig uit de TA en eentje die ook tegenwoordig nog vaak wordt gebruikt.
In de dramadriehoek wordt ervan uit gegaan dat een mens tijdens transacties één (of meer) van drie rollen kan vervullen: de Aanklager, de Redder of het Slachtoffer. Het is een methode voor het analyseren van bijvoorbeeld discussies of meningsverschillen en dus bij uitstek geschikt voor meta-communicatie.
[bewerk] Organisatie
De internationale vereniging van TA-therapeuten is de Internation Transactional Analysis Association ofwel ITAA, opgericht in 1965 in San Francisco, Californië.
In Europees verband bestaat er sinds 1976 de European Association for Transactional Analysis (EATA).
In Nederland is in 1977 de Nederlandse Vereniging voor TA (NVTA). In Vlaanderen heet de vereniging VITA.
[bewerk] Externe links
- VITA: Vlaams Instituut voor Transactionele Analyse en haar tijdschrift vitaal
- NVTA: de Nederlandse Vereniging voor Transactionele Analyse
- The International Transactional Analysis Association
| Bronnen en referenties: |
|
