Werkelijkheid
Van Wikipedia
Het begrip werkelijkheid is een aanduiding voor de wereld, waarin we leven, en is verwant aan de begrippen realiteit en het bestaan. Dit begrip is een heel elementair begrip, dat evident lijkt en geen tekst en uitleg behoeft. Veel vakwetenschap gebruikt het begrip werkelijkheid ook als evident ofwel als zeer duidelijk, maar in de filosofie en de wetenschapsfilosofie is dit begrip omstreden.
Inhoud |
[bewerk] Het bestaan van de werkelijkheid
Een tekstuele controverse rond het begrip werkelijkheid is, dat pas de moderne volwassen mens de ons omliggende wereld aanduidt met het abstracte begrip werkelijkheid. Het begrip is een lastig concept, dat je jonge kinderen niet zomaar kan aanleren. Het begrip komt ook niet (vaak) voor in woordenschat van natuurvolkeren. Uiteraard hebben jonge kinderen en natuurvolkeren allerlei perceptie van de wereld om hun heen, maar zij abstaheren dit niet tot een ‘goddeloze’, ‘eindeloze’ en ‘abstracte’ aanduiding van het bestaan.
Het bestaan van de werkelijkheid is nauw verbonden met de menselijke beleving hierover. In de skeptische filosofie en ook in de discussie van jongeren, wordt het bestaan van de werkelijkheid wel eens ontkend. Dan kan je erop komen, dat het begrip werkelijkheid een gedachtenconstructie is om de wereld aan te duiden. Het bestaan van de werkelijkheid is een gedachte, een idee.
In gedachten maken we nog onderscheid tussen werkelijkheid en fantasie. Zo onderkent men nog een wereld voorbij de werkelijkheid: in de belevingswereld van de mens, in fictie, in kunst...
[bewerk] Kennis over de werkelijkheid
In de vroegere wetenschap en filosofie was men in de veronderstelling, dat men rotsvaste, ware en absolute kennis kan opdoen van de ons omliggende wereld. En dat deze eenduidig kennis overeenkomstig is met de werkelijkheid. In de filosofie is altijd wel betwist wat deze kennis zou moeten zijn. Maar de aanname dat men tot overeenkomstige kennis kon komen, was onbetwist.
De filosoof Immanuel Kant heeft echter een onderscheid gemaakt tussen de wereld als ‘ding aan zich’ en de kennis over de wereld. Kant heeft benadrukt, dat de kennis die wij over de wereld bezitten niet direct op de wereld betrekking heeft. Kant kwam hier met het voorbeeld van tijd en ruimte. Kant stelde, dat dit geen eigenschappen zijn van de ‘wereld aan zich’, maar betrekking heeft op de belevingswereld. Het zijn eigenschappen, die de mens bij de waarneming betrekt. Kant stelde nu algemener, dat men de wereld op zich niet kan kennen. Hiermee kwam Kant met een kritisch standpunt ten aanzien van de mogelijkheid tot kennisverwerving.
De meest gangbare moderne opvatting over de kennisverwerving heeft de nuancering van Kant niet overgenomen. Bij de nuances of de kennis al dan niet correspondeert of verwijst naar de werkelijkheid, staat men niet stil. Kennis beoordeelt men niet alleen meer naar waarheid, maar ook naar juistheid of effectiviteit. Kennis van de werkelijkheid beschouwt men ook niet meer als absoluut, maar meestal als waarschijnlijk. Hierbij is er een verschil tussen formele kennis en empirische kennis.
[bewerk] Het verleden als werkelijkheid
Een algemene opvatting in de historische wetenschap is, dat men het verleden beschouwt als werkelijkheid. In de dagelijkse praktijk is dit toch niet gangbaar. Het verleden wordt beschouwd als afgelopen, een afgelopen realiteit.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
- De onderzoeksgroep WORLDVIEWS: Research Community Integrating World Views biedt een aantal aardige research papers (deels in Engels).
