Xi en He
Van Wikipedia
Xi en He (羲和, W-G: Hsi en Ho) waren volgens de Chinese historische traditie twee astronomen in dienst van keizer Zhong Kang van de Xia-dynastie. Omdat zij een zonsverduistering niet op tijd hadden voorspeld werden zij door de keizer ter dood gebracht.
Inhoud |
[bewerk] De overgeleverde traditie
De overgeleverde traditie valt uiteen in twee chronologisch gescheiden delen:
[bewerk] Eerste traditie
Volgens de Shiji beval keizer Yao, één van de Vijf Oerkeizers aan de Xi's en de He's om de bewegingen van de zon, de maan en de sterren te berekenen om zo het precieze begin van de seizoenen aan de boeren mede te kunnen delen:
- De tweede broer Xi (Xizhong 羲仲) moest in de door de opgaande zon beschenen vallei (Yanggu 暘谷) bij het (oostelijke) volk van de Yuyi (郁峓?) verblijven. Hij moest met respect de opgaande zon begroeten en toezicht houden op de landbouw in de lente. Verder diende hij te bepalen wanneer het sterrenbeeld Niao (鳥) boven de horizon verscheen. Dat was het midden van het seizoen van de lente.
- De jongere broer Xi (Xi Shu 羲叔) moest in het zuidelijk randgebied (Nanjiao 南交) toezicht houden op de landbouw in de zomer en respect tonen aan de zomer-zonnewende. Verder diende hij te bepalen wanneer het sterrenbeeld Huo (火, vuur) boven de horizon verscheen. Dat was het midden van het seizoen van de zomer.
- De tweede broer He (He Zhong 和仲) moest in de Vallei van de zonsondergang (Meigu 昧谷) in het westelijk gebied (Xitu 西土) met respect de zonsondergang bespoedigen en toezicht houden op de oogst in de herfst. Verder diende hij te bepalen wanneer het sterrenbeeld Xu (虛) boven de horizon verscheen. Dat was het midden van het seizoen van de herfst.
- De jongere broer He (He Shu 和叔) moest in het noordelijk gelegen Donker hoofdkwartier (Youdu 幽都) toezicht te houden op de opslag van de landbouwproducten. Verder diende hij te bepalen wanneer het sterrenbeeld Mao (昴, de Pleiaden) boven de horizon verscheen. Dat was het midden van het seizoen van de winter.
[bewerk] Tweede traditie
Volgens de Shujing (en herhaald in de Shiji) vond er in het vijfde jaar van de regering van Zhong Kang, gedurende de herfst, tijdens de negende maan op de dag gengzi (庚子, de 37e dag van de 60-dagen cyclus) een zonsverduistering plaats. De zon en de maan leefden niet meer vreedzaam naast elkaar in de hemel. Het was de taak van de hofastronoom om voortdurend de juistheid van de kalender te controleren. Daartoe hoorde ook het correct voorspellen van zons- en maansverduisteringen. Omdat volgens de overlevering de beide hofastronomen Xi en He voortdurend dronken waren en zich met alle mogelijke uitspattingen bezig hielden, hadden zij verzuimd deze verduistering te voorspellen. Ze waren als ambtenaren hun plichten niet nagekomen en verdienden daarom de doodstaf. Zhong Kang stuurde één van zijn leenheren, de 'markies' (侯 hou) van Yin met een leger op hen af dat de beide astronomen vervolgens ter dood bracht. De toespraak die de markies van Yin tot zijn troepen zou hebben gehouden is te vinden in de Shujing.[1].
[bewerk] Interpretatie van de tweede traditie
Over deze gebeurtenis is veel geschreven. Men kan deze werken verdelen in twee groepen, één die er van uit gaat dat de gebeurtenis daadwerkelijk heeft plaatsgevonden en één die dat niet doet.
[bewerk] De gebeurtenissen zouden werkelijk hebben plaats gevonden
Wetenschappelijk onderzoek dat uitgaat van deze vooronderstelling heeft zich op de volgende drie thema's gericht:
- De precieze aanduiding van de datum in de Shujing biedt de mogelijkheid een datum uit de traditionele Chinese bronnen te koppelen aan een absolute chronologie. Er zijn veel data berekend, de meest genoemde zijn 22 oktober 2137 en 23 oktober 2110 v. Chr.
- De overlevering zou het bewijs zijn dat men in China al zeer vroeg kennis had van astronomie en dat men tevens in staat was om de daarbij ingewikkelde berekeningen te kunnen maken. Dat laatste was nodig om de kalender, die zowel op de zon als op de maan was gebaseerd, in de pas te laten lopen met het werkelijke verloop van de seizoenen.
- Ook de positie van de beide hofastronomen Xi en He is onderwerp van veel onderzoek geweest. Het zou hier gaan om afstammelingen van Xi en He die in dienst waren van Yao, een van de oerkeizers. Net als hun voorouders waren ook deze Xi en He behalve astronoom ook stamleiders. Zij beschikten over een aanzienlijke militaire macht. Het niet tijdig voorspellen van de verduistering was slechts een voorwendsel om hen uit te schakelen.
[bewerk] Het betreft een rationalisatie achteraf van een oude mythe
Volgens de Shujing waren Xi en He reeds in dienst bij Yao, één van de oerkeizers. Die Xi en He hebben de mensen de basisprincipes van de astronomie bijgebracht zodat de loop van de zon, de maan, van sterren en planeten kon worden berekend. Het waren eigenlijk cultuurhelden. Volgens de Franse sinoloog Henri Maspero (1882-1945) was Xihe de naam van een oude zonnegod. Toen in de Zhou-tijd de Shujing werd samengesteld werd de godheid Xihe gerationaliseerd en werd zijn status teruggebracht tot twee ambtenaren (Xi en He) in dienst van een naar het verleden toe geprojecteerd keizerrijk.
[bewerk] Literatuur
- Franke, Herbert en Rolf Trauzettel, Das chinesische Kaiserreich, Fischer Taschenbuch Verlag, Frankfurt a/d Main, 1968, ISBN 3-596-60019-7 (Fischer Weltgeschichte 19)
- Karlgren, Bernard, 'Legends and Cults in Ancient China', in: Bulletin of the Museum of Far Eastern Antiquities, 42 (1970), pp. 199-365. Hier vooral: pp. 262-267.
- Wang, P.K., en G.L. Siscoe, 'Ancient Chinese Observations of Physical Phenomena Attending Solar Eclipses' in: Solar Physics, (66), 1980, pp. 187-193. Zie [2] voor de integrale tekst van dit artikel.
- Maspero, Henri, 'Légendes Mythologiques dans le Chou king' in: Extrait du Journal Asiatique, Janvier-Mars 1924, 100 pages. Imprimerie Nationale, Paris. Zie [3] voor de integrale tekst
- (Shiji), Se-ma Ts’ien, Les Mémoires historiques, Vertaling en annotatie door Édouard Chavannes, eerste deel, Parijs: Librairie d’Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve, 1967. Eerste afdeling: les Annales principales, hoofdstuk 1 (Les cinq empereurs) en hoofdstuk 2 (Les Hia). Zie: [4] voor integrale tekst.
- Shujing (Boek der documenten) in de vertaling van James Legge (The Shû King, Shih King and Hsiâo King, Sacred Books of the East, Vol. 3, The Shû King or Book of Historical Documents, Part II: The Books of Yü en Part III: The Books of Hsiâ). Zie: [5] voor integrale tekst.
- Bamboe-annalen in de vertaling van Edouard Biot (Tchou-chou-ki-nien, Annales sur bambou). Dynastie de Hia. Zie:[6] voor integrale tekst.
