Zetten (Gelderland)
Van Wikipedia
Zetten is een dorp in de gemeente Overbetuwe, in de Nederlandse provincie Gelderland met 5150 inwoners (2006).
[bewerk] Geschiedenis
In de Romeinse tijd was de Betuwe frontgebied met de castra, de legerplaatsen, als steunpilaren en de rivieren als natuurlijke barrières in de steeds weer oplaaiende strijd tegen de Germaanse stammen. De oudste punten van vestiging waren de hoogst gelegen plaatsen, de zgn. woerden. In de eerste vier eeuwen na Christus zijn de gebieden rondom Herveld en Zetten centra van bewoning geweest. De gevonden grondsporen van heel kleine woningen, waarvan de wanden uit vlechtwerk bestreken met leem bestonden, getuigen daarvan net als diverse gevonden bronzen voorwerpen. Sethone (Zetten) wordt in 1005 expliciet genoemd in een oorkonde waarin aartsbisschop Heribert van Keulen de kerk aan het klooster te Deutz gaf. In 1840 telde Zetten 510, in 1872 1096, en in 1890 1563 inwoners. Bij de watervloed van 1809 waarbij de gehele Betuwe onder water kwam te staan is er veel verwoest, en verloren zes mensen het leven. Het hoogste punt in Zetten is een vluchtheuvel met daarop de in 1870 gebouwde kerk, mede bedoeld als wijkplaats bij overstromingen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er fel gevochten in het dorp en zeer veel vernield, net als in het nabij gelegen Hemmen, vooral in de winter van '44/'45 in de nasleep van Operatie Market Garden.
De Hemmense dominee, auteur en leraar en prominent lid van Het Réveil Ottho Gerhard Heldring stichtte in 1849 het "asyl Steenbeek" voor wat toen "gevallen boetvaardige vrouwen" werd genoemd, in 1858 het opvoedingsgesticht Talitha-Kumi voor meisjes van wie de opvoeding was verwaarloosd, en vervolgens de wijkplaats voor "oudere gevallen meisjes" (= prostituees) Bethel in 1861. In 1864 werd door hem de Christelijke normaalschool opgericht voor onderwijzeressen. Daarna is er nog een Magdalenahuis voor zwangere meisjes gesticht. Dit werk is later door Hendrik Pierson overgenomen. Velen kennen Zetten dan ook van de "Stichting de Heldringstichtingen".
[bewerk] Het huidige dorp
Zetten heeft een uitgebreid winkel- en dienstenbestand en vervult daarmee een streekfunctie. Zetten heeft zelfs van alle dorpen in Nederland het grootste winkelaanbod gerelateerd aan het aantal inwoners. Ongeveer 75% van de beroepsbevolking is werkzaam in de commerciële dienstverlening wat het dorp 'relatief rijk' maakt. Van oudsher is het dorp bekend als een centrum voor zorg en onderwijs, zo heeft het dorp nu een middelbare school met VMBO tot en met Atheneum. Het heeft verder een verbinding met het Betuwse fruit dat van 1917 tot 1999 op de Veiling Midden Betuwe verhandeld werd.
Het huidige centrum van het dorp ligt langs de Hoofdstraat en aan het Wilhelminapark, rondom het Julianaplein en de Beatrixstraat. Het oudste gedeelte ligt ten oosten van het centrum en voor een gedeelte aan de invalswegen. Ten noordwesten van de kern stammen de huizen uit de wederopbouw. Sinds de jaren zeventig breidt het dorp zich in zuidelijke richting uit. Zetten is een geliefd dorp om in te wonen. Een gevolg is wel dat er een schaarste is aan, met name, betaalbare woningen in het starters- en seniorensegment. De meest recente en toekomstige ontwikkelingen vinden plaats tussen de Veldstraat, de A15 en de Wageningsestraat. Daarnaast is er aan de noordkant van het dorp een uitbreiding met Engelse en Vlaamse landhuizen (woondomein "Plan Pouwer"). De structuur van het dorp maakt dat er al sinds een aantal jaren sprake is van een verkeersprobleem. Door het dorp loopt één relatief smalle weg. Vrachtverkeer voor de bevoorrading van het grote winkelaanbod in combinatie met het autoverkeer voor de bezoekers van de winkels zorgt voor problemen. Het dorp kent verder een overdaad aan verkeersdrempels en verkeersremmende maatregelen, voor veel inwoners al jaren een onderwerp van gesprek. De verkeerssituatie bij de basisschool Lammerts van Bueren (met 300 leerlingen een relatief grote basisschool) aan de noordelijke ingang van het dorp is ronduit gevaarlijk.
Zetten kent een rijk verenigingsleven, maar heeft daarentegen geen enkel café (meer). De centrale ontmoetingsruimte in het dorp is 'De Wanmolen', een party- en zalencentrum met tevens een sporthal, bowlingbaan en de enige bar in het dorp. Er tegenaan gebouwd is ook de plaatselijke bibliotheek.
Het gebied tussen de spoorlijn en de A15 is de laatste jaren ingrijpend veranderd in verband met de aanleg van de Betuweroute. Diverse huizen en het bedrijf Vogelenzang zijn verdwenen om plaats te maken voor de Route en het nieuwe viaduct eroverheen. In dit gebied bevinden zich naast het station en de voormalige veiling, de sportaccommodaties van zwembad Leygraaf, voetbalvereniging Excelsior en tennisclub De Leigraaf.
|
|
 |
|---|---|
| Dorpen: Andelst | Driel | Elst | Hemmen | Herveld | Heteren | Oosterhout | Randwijk | Slijk-Ewijk | Valburg | Zetten | |
| Buurtschappen en gehuchten: Homoet | Loenen | |
