Offentleglova
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Offentleglova er det nynorske namnet på Offentlighetsloven, eller formelt Lov om offentlighet i forvaltningen. Den noverande offentleglova kom i 1971, og er seinare revidert fleire gonger.
10. juni 2005 kom Ot. prp. nr. 102 som er Justis- og politidepartementets framlegg til ny offentleglov. Lovframlegget er basert på NOU 2003:30, som var eit utval oppnemnd av departementet for å sjå på endringar i offentleglova.
Den nye lova vart vedteken av Stortinget i 2006 (lov 2006/19), men ho har ikkje trådt i kraft enno (mai 2006). Ho trer i kraft når Kongen bestemmer, venteleg ein gong i 2007.
Den nye offentleglova er skriven på nynorsk, og fører i hovudsak vidare innhaldet i den gamle lova. Nokre endringar er det naturlegvis blitt:
- Lova gjennomfører direktivet om vidarebruk av offentleg informasjon, det fører til endra føremål (§1), presisering av forbodet mot usakleg diskriminering (§6) og reglar om prising (§8). Førearbeid til denne endringa er mellom anna rapporten Fra bruk til gjenbruk.
- Lova åpnar for at Kongen i forskrift kan påleggje forvaltninga å leggje ut postjournalar på Internett (§10)
- Lova åpnar for at einkvar kan krevje eit visst innsyn i databaser (§9)
[endre] Noverande offentleglov
Den noverande offentleglova, med tilhøyrande forskrifter, har som hovudprinsipp at forvaltninga sine dokument er offentlege, om ikkje anna er gjeven med heimel i lov eller forskrift.
Lova § 1 slår fast at lova gjeld for alle offentlege verksemder. Med offentleg verksemd forstår ein «ethvert organ for stat eller kommune». Spørsmål om eit forvaltningsorgan eller ei verksemd vert omfatta av lova, kan vere utgreidd av Sivilombodsmannen eller Justisdepartementets lovavdeling.
§ 2 definerer lovas hovudregel - at forvaltninga sine dokument er offentlege, anten dei er utarbeidd av organet sjølve, eller sendt til organet. Paragrafen definerer òg spesifikt at postjournalar, saksjournalar og møtekart til politiske organ skal vere offentlege.
I § 3 vert lovas dokumentbegrep definert. Det er ofte strid og usemje om kva som er saksdokument, og som skal journalførast. Generelt skal alle dokument journalførast.
§§ 4, 5, 5a, 6 og 6a er dei såkalla unntaksparagrafane.
§ 4 heimar «utsatt offentlighet». Med dette meiner ein at dokumentet ikkje er offentleg for ein nærare definert periode. Dette unntaket skal tolkast strengt, og vert ikkje mykje brukt.
§ 5 gjeld unntak for interne dokument. Dette er i hovudsak dokument som er utarbeidd for eit forvaltningsorgan sin interne saksførebuing, det vil seie interne notat og liknande. Paragrafen gjeld òg dokument som er utarbeidd av eit underordna organ (§ 5 a)), av særlege sakkunnige eller rådgjevarar (§5 b)) eller utarbeidd i eit departement til bruk i eit anna departement (§5 c)).
§ 5a er unntak for dokument der opplysningar er undergitt lovbestemt teieplikt. Teieplikta kan fylgje av forvaltningslova (§ 13 første ledd), eller av reglar i særlovgiving. Plikta må ha heimel i lov, det er ikkje tilrekkeleg at nokon i instruks er pålagt teieplikt eller ar dei har skriven under ein lovnad om tystnad.
§ 6 gjer unntak for diverse føremål. Desse er:
- Riket sin tryggleik, tilhøvet til framande statar og internasjonale organisasjonar.
- Forsvarleg gjennomføring av statens, kommunens eller vedkommande organs lønns-, økonomi- og personalforvaltning, økonomiske rammeavtalar med næringslivet (dette unntaket gjeld sentrale jordbruks- og fiskeriforhandlingar) eller «fordi offentlighet ville motvirke offentlige kontroll- eller reguleringstiltak eller andre nødvendige pålegg eller forbud, eller medføre fare for at de ikke kan gjennomføres».
- Statsrådets protokoller
- Dokument i saker om tilsetting eller «forfremmelse i offentlig tjeneste». Men organet må utarbeide søkjarliste til stillinga.
- Melding eller rapport om lovbrot.
