Buron

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Un buron vèrs Anglard (comuna de Bessa e Sant Anastasi) a costat del Puèi de Sancir

Lo buron tanben apelat masuc es un ostalet d'estiva que se troba suls platèus d'Aubrac (Avairon, Cantal, Losera), dins los Monts Dore. Fins a la fin del sègle XX, los burons serviguèron pels vaquièrs que s'ocupavan dels tropèls e per la fabricacion del formatge (lo Salers, lo Sant Nectari) pendent l’estiva (mièg-mai a mièg-octobre).

[Modificar] Architectura

Lo buron es generalament constituat de tres membres :

• a l'estança la pèça ont dormisson los buronièrs
• al ras del sòl la pèça ont es preparada la toma qui vendrà formatge o aligòt
• la cava ont s'afina lo formatge (apelat Cantal dins Cantal e La Guiòla en Avairon e en Losera)

Es una construcion solida, de còps que i a en partida enterrada, facha de parets de pèiras e d'un teulat de lausas.

[Modificar] Fonccionament

L'estiva al buron es assegurada per 4 personas o mai segon la talha del buron , los buronièrs son :

• Lo rol qu'es generalament lo vaquièr pus jove
• lo vedelièr que s'ocupa dels vedèls
• Lo pastre cargat de preparar la toma freja que donarà lo formatge
• Lo Cantalés ,vaquièr majoral,cap del buron.

Dos còps per jorn, lo matin de bona ora e a la fin de la tantossada , la molzuda de las vacas balhava lo lach, transportat al buron dins la gerla. Lo lach èra après més a calhar pendent una ora amb de presura. Lo calhat obtengut es trencat amb lo frenhal o atraçador , puèi deseparat de la gaspa. Lo calhat es aprèp premsat jos la cachaira e vendrà una toma. Aquela toma serà salada, amicalhada, puèi mesa dins un motle de fusta o d'alumini ont serà premsada tornamai. Enfin, la forma obtenguda es entrepausada dins la cava del buron a una temperatura d'a pauc près 10 °C per l'afinatge que durarà entre 45 jorns e mantun mèses.(10 mèses en general e 18 mèses maximum)

[Modificar] Istòria

Los primièrs burons foguèron fargats al sègle XVII. Pauc après la segonda guèrra mondiala , a pauc près 1000 burons èran encara en activitat (264 burons sus Aubrac) mas progressivament los burons foguèron abandonats pr'amor que la man d'obra necessària al seu fonccionament emigrava cap a Paris . Dins las annadas 1960, lor nombre es tombat a l'entorn de 60 (51 sus Aubrac en 1964) en relacion amb la modernizacion de l'agricultura. Los dos darrièrs burons d'Aubrac (Camejana dins Avairon e Lo Teron en Losera) foguèron tancats lo 13 d'octobre de 2002, per encausa de las normas europeas qu'aurian obligat a far d'investiments trop importants. Un sol buron foguèt tornat mès en servici en 2005.Es lo buron del Puèch de la Trelha en Losera (situat sus la rota entre Nasbinals e lo pas de Bonacomba). La producion formatgera dels burons es uèi assegurada per la cooperativa "Jove Montanha de Laguiòla" dins Avairon. Aquela produccion s'aresta pas de creisser monstant que la fonccion economica iniciala dels burons, luènh de desapareisser, fach pas que prene d'importancia.

[Modificar] Vejatz tanben

• òrri

[Modificar] Ligams extèrnes

• (fr) Una presentacion de burons
• (fr) Fotos de burons dins Cantal

[Modificar] Bibliografia

• André Desvallees, L'Aubrac, Langage et technique. Les burons, Paris, CNRS, 1979.
• Association de Sauvegarde des Burons du Cantal, Opération sauvegarde, Aurillac, ASBC, 1984
• Alain Galan, Burons que vent emporte, Limoge, René Dessagne
• Alain Galan, Au pays des burons, Auvergne Magazine, nº 133, Décembre 1979,
• Yves Garric, Paroles de burons, Rodez, Fil d'Ariane
• Jean-Claude Roc, Burons de Haute-Auvergne, Brioude, Watel, 1991
• Jean Paul Pourade, Chemins de transhumance, Lempdes AEDIS, 1996
• Jean Paul Pourade Renaud Dengreville La memoire des burons ,Lempdes AEDIS, parution Mai 2007