Joan Batista Fabre

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Joan Batista Fabre, abat, (Someire, lo 28 de mars de 1727 – Cèlanòva, 1783), de segur lo màger escrivan occitan deu sègle XVIIIau, autor deu famós roman Joan-l’an-pres, e d’ua abondosa òbra anant deu burlèsc au mei erudit. Que ho un actor actiu dens las discutidas filosoficas deu son temps e un detractor de Voltaire.

Somari 1 Vita 2 Òbra 3 Critica 4 Bibliografia

[Modificar] Vita

L’abat Fabre qu’èra gessit d’un mitan au còp intellectuau e praube. Lo son pair, Claudi Fabre, originari de Montpelhièr qu’èra regent a Someire on vadó Joan Batista, mentre qui la soa mair e hasèva çò medish a l’escòla de hilhas. Praube a capdet, que ho tonsurat a l’edat de 12 ans e aus 18 qu’estudiè en çò deu jesuites de Montpelhièr. En 1751 qu’èra au seminari de Nimes per estar ordonat lo 27 de mai de 1752 en la glèisa deus Penitents d'aquesta ciutat. Lo 20 de gener de 1755 qu’èra vicari d’Aubais puish de la Vaunaja. Enter 1755 e 1756 que ho curat a Vic la Gardiòla, a Miraval puish a Castòlnòu en 1756. Que dehenó la soa tèsi de filosofia a Montpelhièr e arron que'u nomen professor de retorica au Collègi Reiau de Montpelhièr, institucion qui remplaçava l’escòla deu jesuites horabandits pauc avant, çò qu’èra l’encausa de vivas tensions au Clapás. Dens aqueth contexte tienut, non demorè pas longtemps professor e que tornè estar curat a Crès, San Miquèu de Montels e Cèlanòva. Durant la soa vita que muishè ua grana afeccion peu son nebot qui’s hasó aperar Chivalier de Sant Castor. Lo quite Joan Batista qu’ensagè d’anoblir lo son nom en Favre de Sant Castor per l'ajudar. Lo "chivalier" que's causí l’aute camin deus capdets : que’s hasó militar e que desapreishó de l’istòria en America en bèth deishar la soa hilha, Adelaïda, au suenh de l’onco abat.

[Modificar] Òbra

A maugrat de la soa importància per la literatura occitana, l’òbra en òc de l’abat non ho pas estanpada avant lo sègle XIXau (en francés, au contre, qu'estampé "Acidalie ou la Fontaine de Montpellier" suber l'inauguracion de l'aqueduc deus Arcèls). Durant la soa vita, la resta d la soa òbra que circulè en forma manescrita.

Tau com la soa òbra en occitan, l'òbra en francés qu'ei abondosa; ne cau destacar ua ataca contra Voltaire : Réponses précises au prétendu licencié Zapata.

Que compausè tanben en latin.

En occitan, "Lo Sèti de Cadarossa" (òbra burlesca) que conegó succès deus grans quan ho estampat a la debuta deu sègle XIXau. Burlesques tanben que son "L'Odissèa travestida" e "L'Eneïda de Celanòva". L'abat que compausè tanben mantuas pèças peu teatre com ne son las soas comedias "L'Opera d'Aubais" e ""Lo Tresaur de la Substanciacion.

De segur, la soa òbra màger qu'ei "Joan-l’an-pres", e aquò tan per la soa fòrma (qu'avem pauc de novelas en pròsa escritas en occitan per aquesta epòca), l'estil de l'autor, lo son humor, los sons messatges filosofics e mei que mei per'mor deus espiars especificament occitans deu narrator e deu protagonista (qui non son pas la medisha persona).

[Modificar] Critica

Robèrt Lafont qui l'apera lo "curat umanista" que soslinha las soa paradòxas: simpatia peu pòble e recerca de l'empara deus rics e poderós, estil e umor volterian en bèth estar antivolterian, erudit qui's trufa de l'erudicion... Joan l'an-pres qu'illustra hèra plan aquestas paradòxas estant que's trufa au còp deu pòble e de la noblessa (e mei que mei deu son paternalisme e deu son mesprés de cap au pòble). La soa grana contribucion filosofica com autor umanista e occitan que ho dilhèu de contestar l'espiar estret e l'idealisme de las Lutz francesas de cap a un monde qui demora complexe a maugrat de las bonas intencions normalizairas deus filosòfs.

[Modificar] Bibliografia

• Barral, Peire. J.-B. Favre: sa vie, son œuvre;essai sur le burlesque dans la littérature occitane. Montpelhièr, Universitat Paul Valéry, 1971

• Gardy, Felip. Lectures de Jean-Baptiste Castor Fabre. Montpellier : Revue des Langues Romanes, 1987.

• Lafont, Robèrt. Nouvelle histoire de la littérature occitane. P.U.F. : París, 1970.

• Leroy Ladurie, Emannuel. L’argent, l’amour et la mort en pays d'oc (dab lo texte e la grafia originaus e l'arrevirada de Gardy). Paris : Seuil, 1980.

Love, death, and money in the Pays d'oc. New York : Braziller, 1982 (dab l'arrevirada en anglés de l'arrevirada de Gardy en francés).

• Rotland Pecot. Agach occitan, « Joan Batista Fabre » (61-66). Gap : Universitat de Montpelhièr, 2004.