Antyczny okres historii odkryć geograficznych
Z Wikipedii
Grecy byli pierwszymi, którzy zajęli się systematycznym zbieraniem, klasyfikacją i rozpowszechnianiem danych geograficznych. Jako pierwsi czynili to nie tylko dla celów praktycznych (handel, podboje), lecz także dla czystego pragnienia poznania. Podnieśli też geografię do godności nauki.
Grecy w systematyczny sposób poznali basen Morza Śródziemnego i Azję Mniejszą. Sporadycznie zapuszczali się w głąb kontynentu europejskiego.
Greccy geografowie pozostawili po sobie syntetyczne dzieła geograficzne, a także mapy, które były podstawą wiedzy geograficznej przez następne tysiąclecie.
Pierwszym znanym z imienia podróżnikiem greckim był żyjący w VI wieku p.n.e. Aristoteas, który według Herodota dokonał kupieckiej wyprawy w głąb Azji docierając aż za Ural.
Około roku 595 p.n.e. egipski faraon Necho II, który przekopał pierwszy kanał między Morzem Śródziemnym, a Morzem Czerwonym, wysłał ekspedycję fenicką przez kanał, w celu opłynięcia Afryki. Powrócili oni po trzech latach podróży do ujścia Nilu. Twierdzili, że mieli Słońce po prawej stronie cały czas.
Pierwszym podróżnikiem, dla którego podróże miały tylko i wyłącznie charakter poznawczy, był Hekateusz, żyjący około roku 500 p.n.e. w Milecie. W swych dziełach nie tylko opisał swe liczne podróże, lecz także dokonał syntezy ówczesnej wiedzy geograficznej. Hekateusz był także autorem pierwszej znanej mapy świata.
Najbardziej znanym geografem wczesnego okresu antycznego był Herodot żyjący w V wieku p.n.e. W czasie swych licznych podróży odwiedził Azję Mniejszą, Persję, Arabię, Afrykę Północną, Sycylię, Italię, a także dzisiejsze ziemie południoworuskie. W swym obszernym dziele nie tylko zebrał dane geograficzne, lecz jako pierwszy dane etnograficzne.
Żyjący w IV wieku p.n.e. Pytheasz z Mesalli, jeden z najśmielszych odkrywców antycznych, zapuścił się daleko poza rubieże znanego świata. W swej podróży morskiej opuścił Morze Śródziemne żeglując wzdłuż wybrzeży europejskich po Morzu Północnym aż w okolice kręgu polarnego, odwiedzając przy tym legendarną krainę Thula, "w której latem słońce nie zachodziło". Odkrycia Pythasza uświadomiły ówczesnym ludziom, że świat jest dużo rozleglejszy niż dotychczas sądzono i nie ogranicza się jedynie do terenów otaczających Morze Śródziemne.
Okresem przełomowym dla nauk geograficznych były wyprawy wojenne Aleksandra Wielkiego, w czasie których zapuścił się aż do granic Indii i do wybrzeży Oceanu Indyjskiego. Aleksander otaczał się świtą uczonych wszelkich gałęzi wiedzy, którzy dogłębnie badali podbite tereny. Byli także wśród nich geografowie i mierniczy, którzy krokami zliczali przebyte odległości. W wyniku tych badań powstały szczegółowe opisy tamtych ziem oraz bardzo dokładne jak na owe czasy mapy. Także zarządcy podbitych terenów, diadochowie, sponsorowali dalsze prace badawcze, które doprowadziły do dalszego uściślenia wiedzy na temat geografii Wschodu.
W tym samym czasie wyprawy odkrywcze egipskich Ptolemeuszów zapuszczały się w głąb Afryki. Dotarły one w okolice tropikalne, do źródeł Nilu i wielkich jezior. W przeciwieństwie jednak do greckich odpowiedników, relacje przez nie pozostawione były bardzo niejasne, tak że dla przyszłych badaczy pozostawiały wiele zagadek.
Szczytowym osiągnięciem antycznej geografii była mapa sporządzona przez aleksandryjskiego uczonego Eratostenesa (280 p.n.e.) syntezująca całość wiedzy geograficznej jego czasów. Mapa Eratostenesa stała się ostatecznym źródłem wiedzy geograficznej przez następne cztery wieki.
Powrót do Historii odkryć geograficznych.
