Bitwa pod Batohem
Z Wikipedii
| Bitwa pod Batohem Powstanie Chmielnickiego |
|||||||||||||
| Data | 1 czerwca - 2 czerwca 1652 | ||||||||||||
| Miejsce | uroczysko Batoh nad rzeką Boh | ||||||||||||
| Wynik | wygrana Kozaków | ||||||||||||
| Przyczyna | wyprawa Bohdana Chmielnickiego do Mołdawii | ||||||||||||
| Terytorium | Ukraina | ||||||||||||
|
|||||||||||||
| Powstanie Chmielnickiego | |
|
Batoh – Beresteczko – Biała Cerkiew – Konstantynów – Kopyczyńce – Korsuń – Krasne – Łojów 1649 – Łojów 1651 – Murażnowice – Piławce – Zahal – Zbaraż – Zborów – Żółte Wody |
|
Bitwa pod Batohem (1652)
Hetman kozacki Bohdan Chmielnicki w 1652 roku zdecydował się na marsz do Mołdawii w celu oderwania od sojuszu z Polską tamtejszego hospodara Bazylego Lupu. Dodatkowo chciał ożenić swego syna Tymofieja z córką tego władcy Rozandą.
Ówczesny wódz armii koronnej, hetman polny Marcin Kalinowski postanowił udaremnić ten plan. W maju 1652 roku ogłosił koncentrację wojsk, aby zagrodzić drogę pochodowi Kozaków i towarzyszących im Tatarów krymskich. Na miejsce zgrupowania wyznaczono uprzednio założony obóz na uroczysku Batoh nad rzeką Boh. Był to duży błąd polskiego dowództwa, gdyż w ten sposób wyeliminowano element zaskoczenia wroga. Sam obóz ulokowano w miejscu z natury obronnym i wydaje się, że miał służyć za bazę do dalszych działań, stało się jednak inaczej.
Trudno oszacować liczebność walczących stron po obu stronach ze względu na szczupłość przekazów źródłowych. Część chorągwi koronnych nie posłuchała rozkazu wodza i nie stawiła się do obozu. Wiązało się to z niepopularnością hetmana Kalinowskiego wśród podkomendnych.
Fatalne dowodzenie i bierność wojsk koronnych w obozie, doprowadziły do tego, że nieprzyjaciel bez trudu przkroczył brodami Boh. Obóz został w ten sposób otoczony. Choć można go było długo bronić, to jednak część odziałów zbuntowała się. Wówczas Kalinowski zdecydował się na naradę z starszyzną wojskową. Działo się to 1 czerwca 1652 roku, w pierwszym dniu walk pod Batohem. W wyniku narady część oddziałów wiernych hetmanowi chciała się bronić w obozie, buntownicy zaś uciekać.
2 czerwca 1652 roku bitwa stoczona na błoniach obozowych zakończyła się porażką wojsk koronnych, a obóz ogarnął pożar po zapaleniu się siana. Wielu uciekających dostało się do niewoli tatarskiej. Hetman Kalinowski poległ przy próbie odbicia swego syna Samuela Jerzego oboźnego koronnego.
Po bitwie Tatarzy, z podpuszczenia Kozaków, wymordowali jeńców polskich. Miał to być odwet za porażkę Chmielnickiego pod Beresteczkiem w czerwcu 1651 roku. Doszło do całkowitej masakry Polaków, zginęło 8000 doborowych żołnierzy.
Wśród ofiar znaleźli się m. in. : wspomniany już Samuel Jerzy Kalinowski, Zygmunt Przyjemski, generał artylerii koronnej i pisarz polny koronny, Jan Odrzywolski, kasztelan czernihowski, Marek Sobieski, starosta krasnystawski, brat Jana przyszłego króla.
Bitwa pod Batohem miała przełomowe znaczenie, zniszczenie najlepszych oddziałów koronnych pozwoliło Chmielnickiemu przejść do ofensywy i w rezultacie oderwania części Ukrainy od Rzeczypospolitej. Klęska Polaków przyczyniła się do wojny z Rosją i potopu szwedzkiego.
O bitwie pod Batohem opowiada książka Jacka Komudy pt. Bohun.
