Bitwa pod Mons Graupius
Z Wikipedii
W roku 84 n.e. pod Mons Graupius zjednoczone siły rzymskie w sile 20 000 ludzi (straty: 360 zabitych) oraz 10 000 Celtów dowodzone przez Agrykolę pokonały 60-tysięczną armię Kaledończyków dowodzonych przez Calgacusa.
W r. 84 n.e. rzymski namiestnik Gnejusz Luliusz Agrykola wysłał swoją flotę wspartą lekką piechotą wojowników brytyjskich do Kaledonii i pomaszerował na północ kraju w kierunku Szkocji. Pomimo że Rzymianie znacznie ustępowali liczebnie plemionom szkockim nie łatwo było im zmusić przeciwnika do otwartej bitwy. Kaledończycy byli ostatnim nie ujarzmionym plemieniem, które długie lata unikało walk z Rzymianami. W końcu Rzymianom udało się zwabić przeciwnika poprzez atak na spichlerze zbożowe Kaledończyków. Ci nie mieli już wyboru i chcąc uniknąć głodu w zimie zdecydowali się stanąć zbrojnie naprzeciwko Rzymian.
Hordy Kaledończyków nie były równorzędnym przeciwnikiem dla zdyscyplinowanych legionów rzymskich. Szacuje się że naprzeciwko 20 000 Rzymian stanęło 60 000 wojowników oraz towarzyszących im kobiet i dzieci. W centrum szyku stanęło 8000 wojowników sprzymierzonej z Rzymianami piechoty Brytów (Batawów). Kawaleria rzymska rozlokowała się natomiast na wzgórzach. Legioniści jako rezerwa ukryli się za wałami własnego obozu. Armia kaledońska pod dowództwem Calgacusa stała na pobliskim wzniesieniu, natomiast straż przednia Kaledończyków zeszła na równinę. Szyk pozostałych oddziałów przypominał podkowę.
Bitwę rozpoczął wzajemny ostrzał z włóczni i strzał. Następnie Agrykola nakazał piechocie sprzymierzeńców atak na przeciwnika. Kaledończycy zepchnięci w kierunku wzgórza próbowali kontratak ze szczytu wzniesienia, dostali się jednak sami w kleszcze kawalerii rzymskiej z obu skrzydeł. Pokonani Kaledończycy zaczęli uciekać do pobliskiego lasu, ścigani przez dobrze zorganizowanych kawalerzystów. Legioniści nie brali udziału w bitwie, zajmując podczas bitwy stanowiska w obozie. Zwycięstwo Rzymian odniesiono głównie dzięki piechocie Batawów. W bitwie poległo około 10 000 Kaledończyków oraz 360 wojowników po stronie rzymskiej. Dane o stratach Rzymian podane przez historyków rzymskich są z pewnością zaniżone i straty musiały być większe.
Po tym zwycięstwie Agrykola podporządkował sobie wszystkie plemiona brytyjskie. Krótko potem został on odwołany do Rzymu.
