Bolesław Szabelski
Z Wikipedii
Bolesław Szabelski (ur. 3 grudnia 1896 w Radoryżu, zm. 27 sierpnia 1979 w Katowicach) – polski kompozytor, organista i wykonawca muzyki dawnej. Apologeta stylu neobarokowego. Uczeń Karola Szymanowskiego, Romana Statkowskiego i Mieczysława Strużyńskiego. Od 1945 roku profesor kompozycji i gry na organach w Państowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Jego uczniami byli m.in. Jan Wincenty Hawel oraz Henryk Mikołaj Górecki.
Twórczość kompozytorska Szabelskiego obejmuje głównie utwory symfoniczne i kameralne, ponadto formy organowe i wokalne. Jego muzyka charakteryzuje się masywną instrumentacją, której podstawę stanowi syntetyczne ujęcie różnych barw instrumentalnych oraz zamiłowanie do koncertującej faktury. Harmonika oparta jest na technice nawarstwień modalnych, natomiast motoryka i ostinato spełniają funkcje jedynie pewnego rodzaju ruchu przejawiającego się zamkniętymi figurami rytmicznymi. Ów ruch częstokroć przeciwstawiany jest monodycznemu stopniowaniu dynamicznemu oraz polimodalnej kontrapunktyce okresów eksponowanych za pomocą dynamiki lub rytmiki. Zwartość formalna utworów nie przeszkadzała kompozytorowi łączyć barokowych założeń formalnych z koncepcjami właściwymi dla klasycyzmu. W utworach Szabelskiego odnaleźć można echa dodekafonii i punktualizmu, niemniej ogólną zasadą jego warsztatu kompozytorskiego była prostota i naturalność.
| Ważniejsze dzieła kompozytorskie | ||
|---|---|---|
| Lata pracy | Forma i/lub tytuł dzieła | Aparat wykonawczy |
| 1930 | Passacaglia e-moll | na organy |
| 1938 | Toccata1 | na orkiestrę |
| 1943 | Sonata | na organy |
| 1946 | Sinfonietta | na orkiestrę smyczkową i perkusję |
| 1951 | III symfonia | na orkiestrę |
| 1953 | Uwertura uroczysta | na orkiestrę |
| 1954 | Concerto grosso | na orkiestrę |
| 1955 | Concertino | na fortepian i orkiestrę |
| 1956 | Kwartet smyczkowy | na kwartet smyczkowy |
| 1957 | IV symfonia | na orkiestrę |
| 1958 | Trzy sonety | na orkiestrę |
| 1959 | Improwizacje | na chór i zespół kameralny |
| 1961 | Wiersze | na fortepian i orkiestrę |
| 1962 | Aforyzmy "9" | na 9 instrumentów |
| 1963 | Preludia | na orkiestrę kameralną |
| 1964 | Koncert | na flet i orkiestrę kameralną |
| 1968 | V symfonia | na chór mieszany, organy i wielką orkiestrę2 |
| 1976 | Poemat symfoniczny "Mikołaj Kopernik"3 | na sopran solo, chór mieszany i wielką orkiestrę |
| 1976 | Kantata "Reduta" | na głosy, chór i orkiestrę |
| 1978 | Koncert fortepianowy4 | na fortepian i orkiestrę |
1Toccata początkowo stanowiła część skomponowanej przed wojną Suity orkiestrowej. Po wojnie opublikowana przez Szabelskiego jako utwór samoistny.
24 flety, 4 oboje, 4 klarnety, 2 fagoty, kontrafagot, 6 rogów, 4 trąbki, 4 puzony, tuba i perkusja oraz duży kwintet smyczkowy.
3Wykonany po raz pierwszy 2 kwietnia 1976 roku podczas XVI Poznańskiej Wiosny Muzycznej.
4Prawykonanie Koncertu fortepianowego odbyło się 19 września 1978 roku w ramach festiwalu Warszawska Jesień (fortepian: Tadeusz Żmudziński, dyrygował: Karol Styja).
