Ekoland

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ekoland - stowarzyszenie producentów żywności metodami ekologicznymi. Organizacja ta przyznaje atesty gospodarstwom rolnym, które przy produkcji stosują metody ekologiczne.

[edytuj] Historia Stowarzyszenia EKOLAND

Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND powstało ze szlachetnej idei, by produkować – nie niszcząc ziemi, żywić – nie szkodząc konsumentom. To hasło EKOLAND przełożył na bardzo konkretne zadanie: zorganizowanie systemu rolnictwa ekologicznego w Polsce, czyli opracowanie programu kryteria produkcji – inspekcja gospodarstw – atestacja produktów. Program ten został oparty na standardach Międzynarodowej Federacji Rolnictwa Ekologicznego – IFOAM.

Pionierem inicjatyw alternatywnych w rolnictwie w Polsce był hrabia Stanisław Karłowski, który w roku 1931 wprowadził metodę biodynamiczną w swym majątku w Szelejewie k./Gostynina, liczącym 1760 hektarów. Ów senator II Rzeczypospolitej popularyzował rolnictwo biodynamiczne – wywodzące się ze światopoglądu antropozoficznego – przez 10 lat (organizując szkolenia, wdając broszury własnego autorstwa) do momentu aresztowania i rozstrzelania przez niemieckich nazistów. W roku 1960 metodę biodynamiczną zaczął praktykować na małym (3 ha) gospodarstwie w Nakle n/Notecią inż. Julian Osetek (1908 – 1998), także z pobudek ideowych.

Jednak powszechne zainteresowanie alternatywnym rolnictwem pojawiło się dopiero w latach 1980 – 1981. Julian Osetek wystąpił w 1981 z pierwszym publicznym wykładem w SGGW w Warszawie, gdzie przedstawił ideę rolnictwa biodynamicznego. Dziennikarze, korzystając z rozluźnionej cenzury, odważyli się także na krytykę rolnictwa degradującego środowisko przyrodnicze i obniżającego jakość produktów rolniczych, zanikającą etykę zawodu rolnika i kulturę wiejską. Odnaleziono rodzimy przykład alternatywny, biodynamiczne gospodarstwo inż. J. Osetka, który umiejętnie wykorzystał aktywność mediów, by rozbudzić publiczne zainteresowanie hasłem “rolnictwo biodynamiczne”. Zafascynowało ono prof. Mieczysława Górnego z SGGW, ekologa gleby, który w metodzie biodynamicznej znalazł praktyczne zastosowanie swej wiedzy teoretycznej. Dzięki niestrudzonej działalności upowszechnionej obu popularyzatorów, metoda biodynamiczna stała się w Polsce w latach 80 synonimem ekologicznej alternatywy w rolnictwie.

Powstanie ruchu eko–rolniczego datuje się w zasadzie od kursu rolnictwa biodynamicznego, który w styczniu 1984 r. w Warszawie przeprowadził dr Christian von Wistinghausen z niemieckiego Związku “DEMETER”. Następne kursy, prowadzone przez niemieckich antropozofów (luty 1985 – Jachranka k. Warszawy, luty 1987 – Chełm Lubelski, lipiec 1988 – Przysiek k. Torunia) przyczyniły się do zintegrowania uczestników wokół idei “produkować – nie niszcząc ziemi, żywić – nie szkodząc konsumentom”. *1

Podczas piątego kursu w lutym 1989 w Przysieku k. Torunia ok. 100 rolników, przy wsparciu 3 naukowców z uczelni rolniczych z Warszawy i Lublina oraz 3 instruktorów miejscowej służby rolnej, zdecydowało się utworzyć organizację. Zjazd Założycielski odbył się w dniu 1 kwietnia 1989 roku w auli Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zatwierdzono wówczas projekt statutu Stowarzyszenia producentów Żywności Metodami Ekologicznymi i przyjęto nazwę EKOLAND. W dniu 1.09.1989 r. Stowarzyszenie uzyskało rejestrację sądową. Data ta jest podwójnie ważna dla polskiego ruchu rolnictwa ekologicznego: w tym samym dniu rozpoczęło się w Tarnowie spotkanie działaczy nurtu “eko-agro” z ówczesnego bloku wschodniego. Oprócz Polaków-gospodarzy udział w spotkaniu wzięli pionierzy z Węgier, ówczesnej Czechosłowacji, ówczesnej NRD, oraz ówczesnej radzieckiej Republiki Litewskiej. Spotkanie, zainicjowane przez Międzynarodową Federację Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM), przekształciło się w I Konferencję Regionalną IFOAM – Europa Środkowowschodnia.

Po zarejestrowaniu Stowarzyszenie EKOLAND uzyskało członkostwo w IFOAM (jako druga w regionie, po węgierskiej “Biokulturze”) i rozpoczęło działalność upowszechnioną, której celem było stworzenie rolnictwa ekologicznego w Polsce. Kryteria oraz koncepcja atestacji gospodarstw ekologicznych i ich produktów wywodzą się z “Założeń rolnictwa ekologicznego IFOAM”. Ich przekład na język polski został wydany przez Stowarzyszenie w lutym 1990 r. (następnie w 1992 r.), a kolejna edycja, uzupełniona kryteriami przetwórstwa – w lutym 1993 roku.

Własne kryteria rolnictwa ekologicznego Stowarzyszenia EKOLAND zostały opublikowane dopiero w styczniu 1994 roku. Jednak inspekcja i atestacja gospodarstw miały miejsce od roku 1990. Zasady gospodarowania i kontroli gospodarstw były wszak znane: prezentowane na licznych seminariach, kursach i szkoleniach, organizowane na terenie całego kraju. Pierwszą inspekcję przeprowadziło w 1990 roku pięciu rolników ekologicznych – zarazem instruktorów służby rolnej. Obecnie prowadzą je wyspecjalizowane niezależne jednostki kontrolne AGRO BIO TEST i BIOEKSTERT.

Stowarzyszenie EKOLAND może poszczycić się wprowadzeniem rolnictwa ekologicznego – jako zbioru kryteriów i jako systemu organizacyjnego – do życia publicznego w Polsce. Sukces ten nie byłby możliwy wyłącznie ze środków własnych, pochodzących ze składek członkowskich czy świadczonych usług, gdyż polskich gospodarstw nie stać na finansowanie całego szeroko zakrojonego programu. Nawet działalność kluczowa dla wizerunku Stowarzyszenia: inspekcja i atestacja gospodarstw, były prowadzone po kosztach własnych, nierzadko bez wynagrodzenia wykonawców. Pomocnym rozwiązaniem było więc uzyskanie funduszy na projekty, dotyczące upowszechniania, szkolenia i wydawnictw, realizowane we współpracy z niemieckimi fundacjami Heinricha Boella z Kolonii oraz Leben und Umwelt z Dolnej Saksonii.

Środki te pozwoliły na utrzymanie, przy udziale instytucji krajowych, 9 ośrodków informacyjnych a także na uruchomienie ośrodka dokumentacyjnego. Organizowane były kursy i szkolenie dla rolników zainteresowanych ekologicznym sposobem gospodarowania. Pod znakiem EKOLAND-u ukazało się dotąd 20 pozycji wydawniczych z zakresu rolnictwa ekologicznego. Dzięki tym projektom EKOLAND uzyskał wsparcie finansowe dla realizacji ważnych celów statutowych, składających się na promocję eko-rolnictwa. Stowarzyszenie EKOLAND liczy obecnie ok. 600 członków, łączność między nimi zapewniał początkowo biuletyn informacyjny “Ekoland” (3 numery rocznie) a od 1996 r. – kwartalnik “Ekoland”. Handel produktami eko-rolniczymi rozpoczął się w 1991 r. od sprzedaży kiermaszowej w Warszawie a potem w innych miastach. Wkrótce produkty atestowane wprowadziło do sprzedaży kilka sklepów zielarskich i z żywnością dietetyczną, a potem – zwykłe sklepy spożywcze a od kilku już lat także niektóre supermarkety. Obecnie produkty z atestem ekologicznym są sprzedawane w Polsce przez ponad 100 sklepów w tym kilkanaście wyspecjalizowanych. Warto odnotować jest, że ich liczba z roku na rok stale rośnie.

Istnieje też kilka niedużych hurtowni, rozprowadzających głównie produkty zbożowe, przetwory owocowe i warzywne, a także produkty importowane np. oleje, przyprawy czy glony jadalne. Produkty świeże: warzywa, owoce, sery, jaja – są dostarczane do sklepów bezpośrednio przez rolników. Większość płodów z atestowanych gospodarstw jest jednak sprzedawana bezpośrednio przez rolników: stałym klientom przyjeżdżającym do gospodarstwa, na lokalnych targowiskach lub bezpośrednio do domów konsumentów. Brak jest dobrze zorganizowanej wyspecjalizowanej firmy zajmującej się krajowym obrotem a sprawa eksportu to jak dotąd ilości śladowe gównie owoce (truskawki) i warzywa (cebula, ogórki) realizowane przez nieliczne firmy producentów. Bogusława Kasinow

W 1988 r. kilkunastu polskich rolników i doradców z ODR udało się do Szwajcarii pod opieką Juliana Osetka na kilkumiesięczne szkolenie i praktykę w gospodarstwach biodynamicznych. Polacy zawdzięczali ten kurs przede wszystkim Martinowi Otta, który w tym czasie był rolnikiem w Zuercher Oberland a także posłem w Szwajcarskim Parlamencie.

Zmiany struktury i celów EKOLANDu

Stowarzyszenie EKOLAND miało przez 10 lat mocne wsparcie niemieckiej Fundacji Heinrich Boella. Finansowana była cała działalność statutowa Stowarzyszenia – ośrodki informacyjne, biura wraz z wyposażeniem działające, administracja, etatowi pracownicy, wydawnictwa, szkolenia, kiermasze oraz zwrot wielu delegacji i komunikacji. Jednak efekt tej pracy nie był dla większości polskich rolników ekologicznych bezpośrednio odczuwalny, ponieważ ta działalność nie potrafiła szybko poprawić rynku zbytu dla produktów rolnictwa ekologicznego. Trudna sytuacja ekonomiczna konsumentów, małe gospodarstwa położone w dużej odległości od siebie i produkujące żywność w niewilkich ilościach, brak dofinansowania rolnictwa, brak korzystnych kredytów a przede wszystkim brak ustawodawstwa oraz przepisów zezwalających na przetwarzanie żywności bezpośrednio w gospodarstwach i oraz przepisów umożliwiających uznanie polskiego certyfikatu na rynkach światowych to przyczyny ograniczenia rozwoju produkcji atestowanej żywności ekologicznej. Doradcy i eksperci, którzy zajmowali się jakiś czas rozwojem stowarzyszenia odchodzili np. zakładając firmy atestujące a prace w stowarzyszeniu pozostawała coraz bardziej w rękach rolników. Gdy zbliżało się zakończenie dziesięcioletniego projektu i dofinansowanie Stowarzyszenia EKOLAND przez Fundację Heinrich Boella zostali także zwolnieni ostatni pracownicy w naszej organizacji. Wybrany Zarząd wypełnił swoje zadanie społecznie, ale trzeba przyznać, że brakowało mu doświadczenia na wykonanie wszystkich bieżących spraw. W kwietniu 2001 roku został wybrany nowy Zarząd, który stara się nauczyć z błędów starego Zarządu i był zmuszony do uporządkowania wielu zaległych spraw. Nowy Zarząd rozpoczął swą pracę w czasie, gdy o rolnictwie ekologicznym mówi się i pisze coraz więcej, nawet oficjalnie. Rozpoczął ją jednak bez biura, bez pracowników i bez środków na działalność.

Od stycznia 2002 roku nasza organizacja odzyskała od nowa płynność finansową. Zarząd szuka środków na uruchomienie od nowa sekretariatu, ponieważ nasza organizacja jest zbyt duża by zrealizowanie celów statutowych udało się wykonać społecznie. Sytuacja ekonomiczna polskiej wsi stała się w ostatnich latach tragiczna. Mówi się o tym, że w procesie integracji z Unią Europejską nie ma miejsca na drobne, różnorodne, tradycyjne, rodzinne gospodarstwa rolne. Rolnictwo ekologiczne powinno się stać poważną alternatywą dla tych, którzy nie mogą, albo nie chcą opuścić swoich gospodarstw. W związku z tym można powiedzieć, że za nami jest już pewien rozdział, lecz teraz Stowarzyszenie EKOLAND stoi naprzeciw nowego wyzwania. Naszym zadaniem dziś już nie jest atestowanie gospodarstw, ponieważ wykonują to wyspecjalizowane jednostki. Teraz trzeba wskazać, że rolnictwo ekologiczne jest alternatywą dla polskiej wsi w obliczu integracji oraz pomóc naszym rolnikom w znalezieniu miejsca w nowej rzeczywistości. To żmudna praca wymagająca wymuszenia podpisania odpowiednich aktów prawnych, zorganizowania zbytu, przetwórstwa, szkoleń, sieci doradców i wielu innych elementów składających się na całość, którą nazwać można rozwój rolnictwa ekologicznego. Aby gospodarstwo uznane zostało za ekologiczne w świetle prawa wystarczy teraz spełnić wymagania ustawy, nie trzeba być członkiem Stowarzyszenia. Jednak w pojedynkę rolnicy nie zdziałają wiele. Poza tym jedynym (zgodnie z wynikami wielu badań) rozpoznawanym przez konsumentów znakiem kojarzącym się z żywnością ekologiczną jest znak EKOLANDu. Rolnicy, którzy uzyskali atest dla swojego gospodarstwa możliwość dobrowolnie dołączyć się do naszego Stowarzyszenia, co umożliwia im jednocześnie korzystanie z naszego logo.

W 2002 roku 228 atestowanych gospodarstw (powierzchnią łącznie 7416 ha) należy do członków naszego Stowarzyszenia. (Uzupełnienie: Petera Stratenwertha – skarbnika Stowarzyszenia EKOLAND) Rolnicy ekologiczni, którzy na swoich produktach umieszczają Znak Stowarzyszenia EKOLAND powinni mieć aktualny atest .

Warunki uzyskania atestu Stowarzyszenia EKOLAND:

posiadany aktualny Certyfikat wydany przez upoważnione jednostki kontrolne zatwierdzone przez Ministra Rolnictwa.

podczas kontroli należy w protokóle zaznaczyć że jesteśmy członkiem i dodatkowo spełniamy kryteria rolnictwa ekologicznego.

realizowanie postanowień STATUTU

W 2003 roku ilość atestowanych gospodarstw ekologicznych zmniejszyła się ponieważ wielu rolników podczas kontroli nie zaznaczyli że są Członkami i Jednostki kontrolne nie przekazały list wydanych Certyfikatów a Ustawa o danych osobowych na to nie pozwala. Aktualne informacje o gospodarstwach i przetwórniach ekologicznych można uzyskać na stronie www.rolnictwoekologiczne.republika.pl