Gaudija wisznuizm
Z Wikipedii
Gaudija wisznuizm (lub Gaudija waisznawizm, Wisznuizm bengalski) to hinduistyczny ruch religijny, zapoczątkowany przez Czajtanję Mahaprabhu (1486-1534). Gaudija wisznuizm definiuje siebie jako religię monoteistyczną, ponieważ czci jednego boga w określonych inkarnacjach Wisznu-Kryszny i nie pochwala praktykowania politeizmu.
Innym określeniem ruchu jest Brahma-Madhva-Gaudija sampradaja, co nawiązuje do pochodzenia ruchu od mistrzów duchowych (guru), którzy wg tradycji pochodzili od boga Brahmy. Opiera się głównie na Bhagavad Gicie i Bhagavacie Puranie oraz innych Puranach i Upaniszadach, takich jak Isza Upaniszad. Koncentruje się na dewocyjnym i ekstatycznym kulcie (zwanym bhakti) bóstw Radha i Kryszna i ich wielu boskich awatarów jako najwyższych form Boga.
Kult polega głównie na intonowaniu (tzw. kirtan) Maha Mantry (powtarzaniu świętych imion: Hare, Kryszna i Rama)
Spis treści |
[edytuj] Pojęcia filozoficzne
[edytuj] Niepojmowalna jedność i różnica
Szczególną cechą gaudija wisznuizmu, przyjętą przez Czajtanję Mahaprabhu, jest Aczintja Bheda Abheda tattwa, czyli Niepojmowalna jedność i różnica. Ta koncepcja jednoczy dwa skrajne kierunki hinduizmu: monizm (jedność duszy i Boga) oraz dualizm (rozdzielność duszy i Boga). Dusza (dżiwa) co do jakości jest tożsama z Bogiem, jednak Bóg posiada bezgraniczną moc i chwałę, podczas gdy dusza jest zaledwie drobną cząstką boskiej potęgi (różni się ilościowo).
[edytuj] Żywe istoty
Wszystkie żywe istoty nie są tożsame z ciałem, które obecnie posiadają. W przeciwieństwie do ciała, które jest niestałe (powstaje, starzeje się, umiera i zmienia z kolejnymi inkarnacjami), dusza nie ma początku i końca, jest wieczna, niezniszczalna i niezmienna.[1] Jako wieczne dusze wszystkie żywe istoty przemieszczają się z jednej formy życia do innej, na Ziemi i innych planetach, zgodnie z prawem karmy i samsary.
[edytuj] Najwyższa Osoba Boga
Kryszna opisany jest jako wieczna, wszystkowiedząca, wszechobecna, wszechpotężna i wszechatrakcyjna Najwyższa Osoba Boga. Jest on Ojcem wszelkiego życia i Energią, podtrzymującą życie we wszechświecie. Jest także źródłem wszystkich inkarnacji Boga (krsnas tu bhagavan svayam) [2] Bóg może mieć różne formy i imiona, lecz imię Kryszna jest „najpełniejszym” imieniem, ponieważ oznacza: ‘’Ten, który jest wszechatrakcyjny’’, co obejmuje wszystkie aspekty Boga, takie jak: wszechmocny, najbardziej miłosierny i najbardziej kochający. Różne imiona Boga, pochodzące z innych religii, np. Allah i Jehowa także są akceptowane, jako imiona tej samej Najwyższej Osoby Boga.
[edytuj] Formy kultu
Oddawanie czci Bogu nazywane jest bhakti lub bhakti joga. Składa się z dwóch najważniejszych elementów: vaidhi bhakti, czyli praktykowania przepisów i wskazań rytualnych oraz z raganuga bhakti, uważanego za wyższy i bardziej spontaniczny poziom duchowy, polegający na bezinteresownym pragnieniu podobania się Bogu. Oba elementy bazują w dużym stopniu na intonowaniu imion Kryszny.
[edytuj] Historia ruchu
Przez ponad trzysta lat od śmierci Śri Czajtanji Mahaprabhu gaudija wisznuizm ewoluował do formy znanej współcześnie. Początkowo nauki Czajtanji szerzyli na terenie Bengalu jego uczniowie Nitjananda, Adwaita Aćarja i inni. Czajtanja polecił wybrać spośród swoich uczniów tzw. Sześciu Goswami z Wrindawany (Rupa Goswami, Sanatana Goswami, Gopala Bhatta Goswami, Raghunatha Bhatta Goswami, Raghunatha dasa Goswami i Dżiwa Goswami- siostrzeniec braci: Rupy i Santany), którzy mieli spisać tradycję bhakti. Ta teologia podkreślała związek wyznawcy z Boską Parą- Kryszna/Radha i uznawała Czajtanję za wcielenie tej Boskiej Pary.
Kolejnym pokoleniem teologów bhakti byli uczniowie Dżiwy: Narottama, Sriniwasa i Śjamananda, którzy koncentrowali się na umocnieniu i propagowaniu nauk mistrza na obszarze Bengalu i Orissy.
W XVII w. Wiszwanat Czakrawarti Thakur sprecyzował zasady raganuga-bhakti w dziełach takich jak Raga-wartma-czandrika. Jego uczeń Baladewa Widjabhuszan napisał słynny komentarz Gowinda Bhaszja na temat Wedanta Sutry.
W XVIII w. działało wielu wybitnych teologów ruchu z których najważniejsi to: Siddha Dżajakriszna Das Babadżi z Kamjawanu i Siddha Krisznadas Babadżi z Gowardanu- znany mistrz wewnętrznego praktykowania raga-bhadżan.
[edytuj] Festiwale
Pierwszy festiwal wyznawców gaudija wisznuizmu, zwany Kheturi, pod kierownictwem Dżahnawy Thakurani, żony Nitjanandy, był pierwszym zjazdem przywódców różnych odmian ruchu i okazją do wymiany poglądów. Od tego czasu powstała tradycja organizowania festiwali, co sprzyjało jedności ruchu przy jednoczesnym zachowaniu jego różnorodności. Podczas tych zjazdów wykształciła się odrębna doktryna gaudija wisznuizmu.
[edytuj] Załamanie i odrodzenie
XVII i XVIII wiek zapoczątkowały upadek ruchu i zmniejszenie jego popularności w Indiach. Odrodzenie przyniósł dopiero XX wiek, przede wszystkim dzięki działalności Bhaktiwinody Thakura, który był urzędnikiem brytyjskiego rządu w Indiach. Jego syn- Śrila Bhaktisiddhanta Saraswati Thakura kontynuował działalność ojca, zakładając 64 ośrodki gaudija wisznuizmu w Indiach i innych krajach. Jego najważniejsi uczniowie utworzyli własne ośrodki (matha) po śmierci mistrza w 1936. Obecnie głównymi kierunkami ruchu są:
- Hare Kryszna (ISKCON), założony przez Bhaktivedantę Swamiego Prabhupadę
- Sri Chaitanya Saraswat Math założona przez Bhakti Rakszak Śridhar Maharadż
- Sri Chaitanya Gaudiya Math założona przez Bhakti Dajita Madhawa Maharadża
- Gaudiya Vedanta Samiti założona przez Bhakti Pradżnana Kesawa Maharadża
- Sri Gopinath Gaudiya Math założona przez Bhakti Promode Puri Goswami Maharadża
- Misja Czaitanii, założona przez Bhakti Waibhawa Puri Goswami Maharadża.
Od końca XX wieku za wzorem założyciela ruchu Hare Kryszna, wszystkie te kierunki założyły ośrodki za granicą i obecnie aktywnie propagują gaudija wisznuizm na całym świecie.
[edytuj] Różnice między doktryną gaudija i innymi kierunkami wisznuizmu
Chociaż podstawowa doktryna jest identyczna dla wszystkich kierunków, to istnieją różnice. W gaudija wisznuizmie:
- Kryszna jest uznawany za pierwotną i najwyższą formę Boga (krsnas tu bhagavan svayam), i źródło inkarnacji Wisznu, a nie za jeden z awatarów Wisznu.
- Radha jest żeńską energią (śakti) Kryszny i źródłem wszystkich innych śakti, w tym Lakszmi i Durgi.
- Śri Czajtanja Mahaprabhu jest ostatnią inkarnacją Kryszny w okresie kali jugi. Kolejna inkarnacja- Kalkin przyjdzie w końcowym okresie juga sandhja.
[edytuj] Najwybitniejsi współcześni działacze ruchu
- A. C. Bhaktivedanta Swami Prabhupada
- Ananta Das Babadżi
- Bhakti Sundar Gowinda Maharadż
- Bhaktivedanta Narajana Maharadża
- Bhakti Wallabha Tirtha Maharadża
- Bhakti Waibhawa Puri Maharadż
- Gopal Kriszna Goswami
- Dżajapataka Swami
[edytuj] Organizacje
- Gaudiya Kutir
- Gaudiya Math
- Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny
- Misja Czaitanii
[edytuj] Zobacz także
[edytuj] Linki zewnętrzne
- An overview of Gaudiya Vaishnavism - (gaudiya.com)
- Bhaktivedanta Book Trust portal - BBT (krishna.com)
- Gaudiya Kutir Wiki – ang. Encyklopedia gaudija wisznuizmu]
- Sri Chaitanya Saraswat Math (scsmath.com)
- The Bhaktivedanta Institute (binstitute.org)
- Sri Krishna Chaitanya Mission (srilapurimaharaja.org)
- ang. biografia Czajtanji
- World Vaishnava Association – Międzynarodowa Unia Wisznuizmu
