Grecki Kościół Prawosławny
Z Wikipedii
Grecki Kościół Prawosławny to jeden z kanonicznych kościołów prawosławnych. Liczbę wiernych należących do tego Kościoła szacuje się na 10 milionów. Skupia on większość prawosławnych mieszkańców Grecji. Do Kościoła tego należą również niektóre parafie prawosławne w Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych, skupiające przeważnie grecką diasporę. Na czele Kościoła stoi arcybiskup Aten i całej Hellady (obecnie arcybiskup Chrystoduł). Do Greckiego Kościoła Prawosławnego należy około 9000 tysięcy świątyń i 300 monasterów (nie licząc Św. Góry Athos). Administracyjnie Kościół podzielony jest na 81 diecezji. Dwadzieścia z nich (położonych w Grecji północnej i na wyspach) znajduje się nominalnie w jurysdykcji patriarchy Konstantynopola. Diecezje Krety i Dodekanezu, choć położone na terytorium Grecji, znajdują się pod jurysdykcją patriarchatu ekumenicznego i nie należą do Greckiego Kościoła Prawosławnego.
Początki chrześcijaństwa w Grecji związane są z działalnością św. Pawła, który w trosce o duchowy rozwój tamtejszych wspólnot chrześcijańskich wystosował listy do Tessaloniczan, Filipian i Koryntian. Od czasów pierwszych soborów powszechnych chrześcijanie w Grecji znajdowali się pod jurysdykcją patriarchy Konstantynopola. Po IV soborze powszechnym obiektem waśni pomiędzy Rzymem a Konstantynopolem stały się wspólnoty we wschodniej Ilirii. Diecezje iliryjskie zostały wyjęte spod władzy rzymskiej dopiero w 732 roku na mocy decyzji cesarza Leona Izauryjczyka. Dążenie Kościoła konstantynopolitańskiego do objęcia swoją jurysdykcją chrześcijaństwa w Grecji ostatecznie uzyskało moc prawną za panowania patriarchy Focjusza w drugiej połowie IX w. Wtedy też greckie chrześcijaństwo zaczęło przejawiać oznaki szybkiego rozwoju. Po IV wyprawie krzyżowej i złupieniu Konstynopola w 1204 roku Kościół grecki doznaje prześladowań ze strony łacińskich okupantów. Po zdobyciu Konstantynopola przez Turków rozpoczął się trudny dla Kościoła okres intensywnej islamizacji. Mimo ograniczeń działalności pomagał on swym wiernym w zachowaniu tożsamości narodowej i religijnej i odegrał dużą rolę w greckim powstaniu narodowowyzwoleńczym 1830 roku. Autokefalię Kościół uzyskał w 1850 roku. Prawosławie jest w Grecji religią państwową od 1864 roku.
