HMS Hermes (lotniskowiec 1959)
Z Wikipedii
HMS Hermes (numer taktyczny R12) to brytyjski lotniskowiec, w służbie w latach 1959-1984, następnie od 1986 do tej pory w służbie indyjskiej jako Viraat. Był to 10. brytyjski okręt noszący tę nazwę, m.in. po lotniskowcu zatopionym podczas II wojny światowej i na razie ostatni klasyczny lotniskowiec zbudowany w Wielkiej Brytanii. Jest też jednym z najdłużej służących bojowo lotniskowców brytyjskiej budowy. Brał udział w wojnie o Falklandy.
Spis treści |
[edytuj] Budowa
Geneza lotniskowca "Hermes" sięga II wojny światowej, kiedy to dla marynarki brytyjskiej Royal Navy zaprojektowano nowy typ lotniskowców średniej wielkości Centaur, będących pośrednim typem między lekkimi lotniskowcami typów Colossus i Majestic, a dużymi lotniskowcami uderzeniowymi typu Audacious. Budowę ośmiu okrętów rozpoczęto w latach 1944-1945. W związku jednak z zakończeniem wojny, budowę czterech okrętów zawieszono, a pozostałej czwórki anulowano. W końcu trzy lotniskowce: HMS "Centaur", "Albion" i "Bulwark", wodowane w drugiej połowie lat 40., wprowadzono do służby na początku lat 50. W tym czasie zdecydowano też ukończyć czwarty lotniskowiec, HMS "Hermes", z licznymi zmianami w projekcie, w celu nadążenia za rozwojem techniki lotniczej.
Stępkę pod budowę HMS "Hermes" położono 21 czerwca 1944, w stoczni Vickersa w Barrow-in-Furness. Początkowo miał nosić nazwę "Elephant", lecz szybko ją zmieniono dla upamiętnienia zatopionego podczas II wojny światowej lotniskowca. Wodowano go dopiero 16 lutego 1953, a wszedł do służby 25 listopada 1959 - 15 lat po rozpoczęciu budowy.
[edytuj] Konstrukcja i modernizacje
"Hermes" różnił się od trzech pierwszych okrętów typu Centaur, gdyż od początku wprowadzono na nim ulepszenia w projekcie. W miarę kolejnych modernizacji, różnice te się powiększały. Od początku otrzymał on częściowo wystający poza lewą burtę skośny pokład do lądowania, którego oś wytyczona była pod kątem 6,5° do osi kadłuba (8° według innych źródeł). Pokład lotniczy miał maksymalnie szerokość 44 m. Z powodu umieszczenia dwóch długich katapult parowych na pokładzie dziobowym, przystosowanych do startu samolotów do 22 ton, przedni podnośnik samolotów umieszczony był nietypowo dla lotniskowców brytyjskich - na krawędzi skośnego pokładu, na lewej burcie. Drugi podnośnik umieszczony był typowo, centralnie w osi kadłuba na rufie, chociaż to ustawienie, typowe dla lotniskowców wojennej budowy, nie było praktyczne. "Hermes" posiadał hangar dla samolotów o wymiarach (długość / szerokość / wysokość) 111,25 x 18,9 x 5,33 m. W stosunku do innych okrętów typu, miał też powiększoną nadbudówkę.
Lotniskowiec następnie był szereg razy modyfikowany. Od lutego 1964 do maja 1966 przechodził modernizację w Devonport, w celu dostosowania go do nowszych samolotów. Pokład lotniczy poszerzono do 48,8 m, dodając też wąskie przejście po prawej stronie nadbudówki. Usunięto działka 40 mm, instalując 2 wyrzutnie rakiet plot bliskiego zasięgu Sea Cat na rufowych sponsonach.
Główną wadą okrętu były jednak stosunkowo małe wymiary, wystarczające jak na lotniskowiec okresu II wojny światowej, lecz utrudniające operowanie z niego coraz cięższych i szybszych odrzutowców. Dlatego w 1970 wycofano okręt z pierwszej linii i od marca 1971 do sierpnia 1973 poddano przebudowie w Devonport na śmigłowcowiec desantowy, podobnie jak przedtem HMS "Albion" i "Bulwark". Usunięto z niego wyposażenie dla samolotów, jak katapulty. Mógł przewozić 750 żołnierzy desantu z wyposażeniem.
Z uwagi na opóźnienia programu typu Invincible, "Hermes" został przebudowany od maja do grudnia 1976 na śmigłowcowiec zwalczania okrętów podwodnych, zachowując przy tym możliwości przewożenia desantu.
Rewolucyjną zmianą w karierze okrętu było pojawienie się samolotów pionowego i krótkiego startu i lądowania (V/STOL) Hawker Siddeley Harrier. W styczniu 1977 prowadzono na HMS "Hermes" próby bazowania prototypów Harriera na okrętach, a następnie w grudniu 1979 próby jego wersji morskiej Sea Harrier. Próby okazały się udane i od 1980 do czerwca 1981 okręt przebudowano ponownie na lekki lotniskowiec. Po lewej stronie pokładu dziobowego zbudowano na nim tzw. skocznię (ski jump) - wznoszącą się pod kątem 12° rampę, z charakterystycznym opływowym przodem dla zachowania lepszej aerodynamiki okrętu. Zastosowanie skoczni pozwalało na krótki start samolotów Sea Harrier z większą masą uzbrojenia, niż w przypadku krótkiego startu z płaskiego pokładu, a tym bardziej pionowego startu. Między grudniem 1983 a marcem 1984 okręt przeszedł ponownie niewielką przebudowę.
Początkowo grupa lotnicza "Hermesa" obejmowała 30 samolotów i śmigłowców. W okresie służby jako klasyczny lotniskowiec, od 1960 do 1970, składała się głównie z samolotów myśliwsko-bombowych Supermarine Scimitar, od 1966 zastąpionych przez szturmowe Blackburn Buccaneer, myśliwców przechwytujących de Havilland Sea Vixen, samolotów wczesnego ostrzegania Fairey Gannet i śmigłowców zwalczania okrętów podwodnych (ZOP) Westland Wessex. Jako śmigłowcowiec, był wyposażony w śmigłowce transportowe i ZOP Wessex i Westland Sea King. Z kolei jako lekki lotniskowiec, był wyposażony w samoloty myśliwsko-szturmowe Sea Harrier i śmigłowce ZOP Sea King.
[edytuj] Służba
[edytuj] Marynarka brytyjska
"Hermes" początkowo używany był w licznych ćwiczeniach brytyjskiej Royal Navy oraz flot NATO. W przeciwieństwie do wcześniejszych brytyjskich powojennych lotniskowców, wycofanych na fali oszczędności w latach 70., uczestniczył jednak intensywnie w konflikcie zbrojnym na pełną skalę - wojnie o Falklandy z Argentyną w 1982. Miał być początkowo wycofany w 1982, lecz po wybuchu wojny został wyposażony jako okręt flagowy sił brytyjskich i wysłany w rejon działań, ze zwiększoną w stosunku do stanu pokojowego ilością samolotów Sea Harrier. "Hermes" był jednym z dwóch tylko dostępnych brytyjskich lotniskowców i jego myśliwce toczyły zacięte walki z argentyńskim lotnictwem. Z lotniskowca operowały także pododdziały komandosów Special Air Service (SAS) i Królewskich Marines.
Po wojnie, w obliczu wejścia do służby dwóch pozostałych lekkich lotniskowców typu Invincible, "Hermes" był wykorzystywany do celów szkolnych, a następnie 12 kwietnia 1984 wycofany ze służby brytyjskiej.
[edytuj] Marynarka indyjska
19 kwietnia 1986 dawny HMS "Hermes" został sprzedany Indiom. Po remoncie w Devonport, został 12 maja 1987 przekazany indyjskiej marynarce wojennej, gdzie został przemianowany na "Viraat" (numer taktyczny R22). Oficjalnie wszedł do służby indyjskiej dopiero 15 lutego 1989.
W 1993 okręt przeszedł awarię w postaci zalania maszynowni. Od 1995 po remoncie, znajduje się ponownie w służbie. Od lipca 1999 do kwietnia 2001 przechodził ponowny remont i modernizację wyposażenia, który ma przedłużyć jego operatywność do 2010. Zastosowano m.in. nowe wyposażenie elektroniczne. W czerwcu 2001 "Viraat" powrócił do służby.
Od połowy 2003 do listopada 2004 przechodził kolejny remont, podczas którego został także uzbrojony w nowoczesne izraelskie pociski przeciwlotnicze krótkiego zasięgu Barak SAM.
[edytuj] Dane taktyczno - techniczne
- wyporność:
- standardowa: 23 900 t
- pełna: 28 700 t
- wymiary:
- długość: 226,9 m
- szerokość maksymalna: 48,8 m
- zanurzenie: 8,7 m
- napęd: 2 turbiny parowe Parsona o mocy łącznej 76 000 KM, 4 kotły parowe Admiralicji, 2 śruby
- prędkość: maks 28 węzłów
- zasięg: 5040 mil morskich przy prędkości 20 w
- zapas paliwa: 3500 t mazutu (ine dane 4200 t)
- załoga: 2100 (początkowo)
Uzbrojenie:
- po zbudowaniu
- 10 działek plot 40 mm Bofors (5xII)
- od 1966
- 2 poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Sea Cat
- od 2004 ("Vikraat")
- 2 wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Barak SAM
- 2 działka 40 mm
Grupa lotnicza
- do 30 samolotów i śmigłowców. Przykładowe zestawienia:
- 1960:
- 1966:
- 1973-79
- 18 śmigłowców: 9 Wessex HU5 (transp.), 9 Sea King HAS1 (ZOP)
- 1981
- 17: 8 Sea Harrier FRS1 (myśl-szturm V/STOL), 9 śmigłowców Sea King HAS5
- 1982
- 34: 12 Sea Harrier FRS1, 9 Sea King HAS5 (ZOP), 9 Sea King HC4 (transp)
- Indie
Opancerzenie
- pokład lotniczy: 25-51 mm
