Ironia sokratyczna
Z Wikipedii
Przypisywany Sokratesowi sposób prowadzenia dialogu, a zarazem docierania do prawdy. Metoda sokratyczna została utrwalona we wczesnych dialogach Platona (tzw. dialogi sokratyczne), m.in. Lachesie, Charmidesie, Gorgiaszu.
Sokrates wciela siÄ™ w postać Å‚aknÄ…cego wiedzy prostaczka (eironeia, postawa “udawanej skromnoÅ›ciâ€), który od swojego rozmówcy (alazoneia, postawa “cheÅ‚pliwej próżnoÅ›ciâ€) pozornie oczekuje pouczenia i pomocy w poszukiwaniu prawdy.
Rozmowa przebiega w dwóch etapach:
- w pierwszym, tzw. elenktycznym (gr. elenktikos - zbijający), Sokrates udaje podziw dla wiedzy swojego rozmówcy, czym usypia jego czujność. Pozornie niewinne pytania sprawiają, że rozmówca zaczyna błądzić, przeczyć samemu sobie i popadać w absurd. Wreszcie, odrzuca pierwotne poglądy, uświadamia sobie własną próżność i ignorancję.
- w drugim, tzw. maieutycznym (gr. maieutikos – poÅ‚ożniczy) – jeżeli rozmowa nie zostaÅ‚a wczeÅ›niej przerwana – Sokrates pomaga rozmówcy, niczym “duchowa poÅ‚ożnaâ€, dotrzeć do prawdy. Zdaniem Sokratesa, każdy czÅ‚owiek skrywa w sobie wiedzÄ™ prawdziwÄ…, nawet nie zdajÄ…c sobie z tego sprawy.
Metoda “zbijania†ściągnęła na Sokratesa oskarżenia o deprawację, sianie zwątpienia i mącenia w głowach.
Zobacz też: Sokrates