Isma'il I

Z Wikipedii

Isma'il I - szach Iranu w latach 1501/1502-1524, (urodzony wg. źródeł historycznych 17 lipca 1487), założyciel dynastii Safawidów, w szóstym stopniu potomek Safi ad-Dina. Jako szejk Ardebilu przyjął z początkiem XVI w. szyizm, co pozwoliło mu pozyskać lojalność plemion Zulkadarów, Afszarów, Kadżarów, Szamłu i Rumłu, których wojownicy stanowili trzon jego armii. Wkrótce podbił Szyrwan wraz z Baku i Szemachą, władcy tego państwa byli odwiecznymi rywalami szejków Ardebilu. Następną ofiarą stało się osłabione wówczas państwo Ak-Kojnułu, pokonawszy jego sułtana zajął 1501/1502 Tebryz, gdzie ogłosił się szachem. W roku 1508 zdobył Bagdad, a w 1510 pokonał pod Merwem szejbanidzkiego chana Muhammada Szejbani (zgodnie z legendą z jego czaszki miał zrobić puchar) i zdobył Chorasan. Po rozprawieniu się z Szejbanim zamierzał napaść na Turcję, został jednak skutecznie uprzedzony: w roku 1514 przegrał bitwę pod Czałdyranem z wojskami tureckiego sułtana Selima I, utracił Mosul, musiał ustąpić spod Diyarbakiru, powtórnie przegrał pod Koczhisarem, tracąc w ten sposób większą część zachodnich zdobyczy. Przyczyną takiego przebiegu wojny była wyższość złożonej z wielu rodzajów wojsk armii tureckiej nad konnym pospolityn ruszeniem Safawidów. Klęski te nie załamały jednak nowej dynastii. Po śmierci Isma'ila I panował jego syn Tahmasp I. Warto odnotować, iż Ismail I był także poetą, zasłużonym dla rozwoju języka azerskiego.