Kaliber
Z Wikipedii
Kaliber - najmniejsza średnica przewodu lufy broni palnej. Pod uwagę nie bierze się zakończenia lufy, które, np. w garłaczu, może rozszerzać się lejkowato. W przypadku luf gwintowanych kaliber broni oznacza średnicę lufy mierzoną na polach gwintu.
Jednostki:
- wagomiar (do XIX w., aktualnie dla broni gładkolufowej) – oznacza liczbę pocisków kulistych, które można odlać z 1 funta ołowiu (np. kaliber 12)
- milimetr - najpowszechniejszy sposób podawania kalibru, np. 7,62 mm, 9 mm, 37 mm, 125 mm
- cal angielski i linia (1 linia = 1/10 cala).
Ten sposób pomiaru kalibru zastosowali Brytyjczycy pod koniec XIX i na początku XX wieku, a od nich przejęli go Rosjanie. Początkowo więc, gdy kaliber lufy był równy całkowitej liczbie cali, podawano go w calach, np. 2, 3, 4, 5, 10, 15 cali. Natomiast gdy kaliber lufy był różny od całkowitej liczby cali, podawano go w liniach, np. karabin 3-liniowy (7,62 mm), armata 42-liniowa (106,68 mm) – popularna 106,7 mm armata, haubica 48-liniowa (121,92 mm) – popularna radziecka 122 mm haubica M-30, haubica 60-liniowa (152,4 mm), haubica 80-liniowa (203,2 mm). W okresie międzywojennym konstruktorzy posługujący się calami zrezygnowali z linii, zastępując je setnymi lub tysięcznymi częściami cala, np. kaliber 30 = 0,30 cala = 7,62 mm, kal. 50 = 12,7 mm, kal. 357 = 0,357 cala = 9 mm (stosowany głównie w krajach anglosaskich).
Średnica pocisku może być inna niż kaliber lufy. Pocisk nadkalibrowy ma większą średnicę od średnicy przewodu lufy i wystaje z lufy. Pocisk podkalibrowy ma średnicę mniejszą od kalibru lufy (rdzeń) i utrzymywany jest w osi przy pomocy (odrzucanych) sabotów; rolę jednego z nich może pełnić brzechwa ogonowa.
Istniały także działa przeciwpancerne o stożkowym przewodzie lufy, których kaliber zmniejszał się w kierunku wylotu lufy (np. niemieckie działko kalibru 28/20 mm).
Największy kaliber (914 mm) posiadał amerykański doświadczalny moździerz Little David. Prawdopodobnie największy kaliber użyty bojowo posiadały średniowieczne moździerze (880 mm) albo niemiecka armata kolejowa Dora (800 mm) z okresu II wojny światowej. Należy wspomnieć, iż w 1586 najsłynniejszy ludwisarz państwa moskiewskiego Andriej Czochow odlał jedno z największych dział – car-puszkę (króla armat), kalibru 890 mm (masa: 40 t, całkowita długość działa: 5,5 m).
Często za pomocą liczby kalibrów podaje się także długość lufy o danym kalibrze, np. długość lufy radzieckiej haubicy M-30 (kalibru 121,92 mm) wynosi 22,7 kalibra (czyli 2800 mm).
[edytuj] Tabela z przeliczeniem jednostek kalibru
| Milimetry | Cale | Wagomiar | Przykłady |
|---|---|---|---|
| 5,5-5.6 mm | .22/.223 | .22 Long Rifle, 5,56 mm NATO | |
| 6,35mm | .25 | .25 ACP (6,35 Browning) | |
| 7,62mm | .30 | 7,62 mm NATO, .308 Winchester Magnum | |
| 7,65mm | .32 | .32 ACP (7,65 Browning) | |
| 9mm | .38/.357 | 9 mm Parabellum, .38 Special, .357 Magnum | |
| 10mm | .40 | 10 mm Auto, .40 S&W | |
| 11mm | .44 | .44 Magnum, .44-40 WCF | |
| 11,43mm | .45 | .45 ACP, .45 Colt | |
| 12,7mm | .50 | .50 BMG, .50 AE | |
| 15,6mm | kaliber 20 | ||
| 16,8mm | kaliber 16 | ||
| 18,5mm | kaliber 12 | ||
| 19,7mm | kaliber 10 |
