Korkociąg (lotnictwo)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Korkociąg - w lotnictwie - stan lotu oraz autorotacyjna figura akrobacji lotniczej, w przebiegu której kadłub płatowca) wykonuje obrót po linii śrubowej w dół. W korkociągu, skrzydła są w nadkrytycznych kątach natarcia (następuje na nich zerwanie strug).

Ponieważ siła nośna na skrzydłach w trakcie korkociągu jest znikoma, w trakcie jego wykonywania następuje znaczna utrata wysokości. Oś wokół której obraca się płatowiec, znajduje się najczęściej przed dziobem i w kierunku, w którym jest wykonywany. Pojedynczy, pełny obrót wokół tej osi, nazywany jest zwitką korkociągu.

[edytuj] Rodzaje korkociągu

Ze względu na sposób doprowadzenia do korkociągu, można wyróżnić dwa typy korkociągów: korkociąg mimowolny oraz korkociąg zamierzony. Ze względu na kąt pochylenia płatowca w trakcie wykonywania manewru, można korkociąg podzielić na korkociąg stromy i korkociąg płaski. Zaś wszystkie te odmiany mogą być w pozycji klasycznej (przeciągnięcie z lotu normalnego) i pozycji odwróconej (plecowej - przeciągnięcie w locie na plecach).

[edytuj] Korkociąg mimowolny

Korkociąg mimowolny, to potencjalnie bardzo niebezpieczny stan lotu, powstały na skutek mimowolnego przeciągnięcia płatowca, z jednoczesnym zakłóceniem równowagi poprzecznej. Dochodzi do niego najczęściej w wyniku przeciągnięcia statku powietrznego w momencie wykonywania zakrętu. Jest szczególnie niebezpieczny, jeśli wydarzy się na małej wysokości. Zaskoczenie wywołane niespodziewanym korkociągiem i deficyt czasowy związany z bezpośrednią bliskością ziemi działają wtedy na niekorzyść pilota i może on mieć zbyt mało czasu, aby przeprowadzić prawidłowe wyprowadzenie z korkociągu. W przypadku płatowców o małej stateczności poprzecznej, korkociąg może nastąpić na skutek zwykłego przeciągnięcia, w czasie lotu po prostej.

Korkociąg mimowolny na małej wysokości jest przyczyną wielu wypadków śmiertelnych, zwłaszcza w lotnictwie ogólnego przeznaczenia.

Korkociąg stromy

[edytuj] Korkociąg zamierzony

Korkociąg zamierzony to figura akrobacji lotniczej. Wykonywany jest ze z góry zaplanowaną liczbą zwitek i z wyprowadzeniem na z góry wyznaczony kierunek.

Wprowadzenie do korkociągu następuje w efekcie celowego przeciągnięcia samolotu (bądź szybowca) z jednoczesnym, energicznym zadziałaniem (zasterowaniem) sterem kierunku w stronę zamierzonego obrotu. Jeśli nie następuje wyprowadzenie z figury, to po chwili (np. po wykonaniu połowy lub całej zwitki - zależy to od typu płatowca), dochodzi do ustalenia się korkociągu (stała prędkość obrotu, stała prędkość opadania, stałe pochylenie). Do ustalenia korkociągu wymagane jest najczęściej ciągłe utrzymywanie ściągniętego drążka i wychylonego steru kierunku (stopień koniecznego wychylenia sterów zależy od typu płatowca).

Wizualnie podobną do korkociągu figurą akrobacji jest spirala, w której płatowiec również porusza się w dół z jednoczesnym obrotem wokół pionowej osi. Spirala różni się od korkociągu tym, że jest to rodzaj ciasnego zakrętu z dużym przechyleniem i jest wykonywana przy kątach natarcia mniejszych od krytycznego, czyli przy zachowaniu przepływu strug na skrzydłach.

[edytuj] Korkociąg stromy

W korkociągu stromym, kąt pochylenia płatowca wynosi powyżej 50° (typowo 50°-70°). Jako że najczęściej zachowany jest opływ powietrza wokół stateczników, możliwe powinno być wyprowadzenie z tego korkociągu.

Prawidłowo wyważona, certyfikowana maszyna, w przypadku korkociągu, powinna wchodzić właśnie w korkociąg stromy.

Korkociąg płaski

[edytuj] Korkociąg płaski

Korkociąg w których pochylenie jest mniejsze niż 50° (typowo 30°-50°). Dochodzi do niego w przypadku nieprawidłowego wyważenia płatowca - środek masy znajduje się zbyt daleko od dziobu samolotu, np. waga pilota jest zbyt mała (ogólnie - jest tylnie położony środek ciężkości).

Również płatowiec mający masy masy rozłożone wzdłuż osi płatowca (np. samolot odrzutowy) mają tendencję do wchodzenia w korkociąg płaski.

W korkociągu płaskim często występują oscylacje kadłuba, należy wyprowadzać z korkociągu gdy kadłub płatowca pochyla się w kierunku ziemi.

Jest to bardzo niebezpieczna odmiana korkociągu. Napływ strug powietrza na usterzenie poziome następuje na spodnią część profilu (od dołu) co sprawia, że ster wysokości nie ma właściwego opływu . Ze tego względu płatowiec wykazuje znikomą reakcję na stery, wyprowadzenie z korkociągu płaskiego jest trudne lub czasem wręcz w ogóle niemożliwe.

Jeśli podczas wykonywania korkociągu stromego, drążek sterowy ma samoistną tendencję do wędrówki "na siebie", może to zwiastować przejście do korkociągu płaskiego.

[edytuj] Wyprowadzenie z korkociągu

Wyprowadzenie maszyny z korkociągu polega na:

zahamowaniu autorotacji sterem kierunku poprzez zadziałanie w kierunku odwrotnym od dotychczasowej rotacji - siła potrzebna do zahamowania rotacji może być znacznie większa niż ta, która wymagana jest w przypadku normalnej pracy sterami (np. w szybowcach)
a następnie, na przywróceniu opływu powietrza na skrzydłach poprzez oddanie drążka od siebie (wychylenie w dół steru wysokości)
po odzyskaniu sterowności, wykonuje się zwykłe wyprowadzenie z lotu nurkowego, które w zasadzie powinno zostać wykonanie bezzwłocznie, aby uniknąć potencjalnie niebezpiecznego, szybkiego wzrostu prędkości i dalszej utraty wysokości.

W wyprowadzaniu z korkociągu pomóc może chwilowy przyrost ciągu śmigła ("szarpnięcie gazem") co jest łatwe do uzyskania w przypadku samolotu z silnikiem tłokowym.

W przypadku korkociągu płaskiego odpowiednie sterowanie ciągiem śmigła (dodawanie i ujmowanie "gazu" we własciwych momentach) może pomóc w wyprowadzeniu z korkociągu poprzez zwiększenie amplitudy pionowych oscylacji kadłuba i przejście w korkociąg stromy z prawidłową reakcją na stery.

W przypadku korkociągu plecowego (odwróconego) w wyprowadzeniu obowiązują zasady podobne, z tym, że przejście na podkrytyczne kąty natarcia następuje poprzez ściągnięcie drążka na siebie - co jest logiczne wobec odwróconej pozycji samolotu względem horyzontu podczas tego korkociągu.