Lawina

Z Wikipedii

Lawina - gwałtowna utrata stabilności i przemieszczanie się: spadanie, staczanie lub ześlizgiwanie się ze stoku górskiego mas śniegu, lodu, gleby, materiału skalnego, bądź ich mieszaniny. Lawina jest najgwałtowniejszą postacią ruchów masowych.

Między cząstkami materiału leżącego na zboczu lub go budującego oraz między materiałem a podłożem działają siły tarcia, które równoważą ciężar tego materiału. Jeśli ta równowaga zostanie zachwiana, np. przez wzrost masy śniegu wskutek opadów lub zmniejszenie siły tarcia (wskutek dostania się między cząstki materiału wody, która działa wówczas jak smar), następuje osuwanie się, spełzywanie materiału ze zbocza, gdy ma to gwałtowny przebieg możemy mówić o lawinie.

Spis treści 1 Rodzaje lawin 2 Czynniki warunkujące powstawanie lawin 3 Przeciwdziałanie skutkom lawin 4 Ratownictwo 5 Zobacz też

[edytuj] Rodzaje lawin

• lawina kamienna - przemieszczająca się po stoku górskim masa okruchów skalnych, kamieni, żwiru itp. powstająca w wyniku obrywu skalnego lub na wskutek zaburzenia równowagi piargu w żlebie lub stożku usypiskowym (lawina piargowa);
• lawina wulkaniczna (inaczej lawina piroklastyczna, lawina gorąca lub strumień/spływ piroklastyczny) - gwałtownie przemieszczająca się (z prędkością znacznie przekraczającą 100 km/h) po zboczu wulkanu masa okruchów skalnych, świeżo wyrzuconej lawy, popiołu wulkanicznego i gazów wulkanicznych;
• lawina błotna - gwałtownie przemieszczający się potok błotny;
• lawina lodowa - przemieszczająca się po zboczu masa lodu
• lawina śnieżna - oberwanie i przemieszczanie się masy śniegu. Lawina pyłowa powstaje po obfitych opadach, tworząc ze świeżego, puszystego śniegu welon pyłu śnieżnego. Porusza się w granicach 200 km/h. Deska śnieżna to lawina powstająca w wyniku osunięcia się warstwy świeżego, nie związanego jeszcze z podłożem, śniegu lub w wyniku oderwania się nawisu śnieżnego. Lawina gruntowa - powstaje w czasie nagłych odwilży lub opadów deszczu. Poruszająca się masa śniegu eroduje głęboko podłoże, porywając pokrywę zwietrzelinową i niszcząc roślinność.

• lawina mieszana - lawina powstająca z wymieszanych np. śniegu i lodu, kamieni i śniegu itp.

[edytuj] Czynniki warunkujące powstawanie lawin

1. rzeźba terenu i nachylenie stoku – stoki o nachyl. 25-50°; stoki gładkie, porośnięte trawą, strome żleby, rynny, depresje, kotły oraz gładkie zbocza;
2. pokrywa śnieżna – warstwy śniegu:
   1. śnieg świeżo upadły (puch);
   2. śnieg zbity (gips) – powst. z puchu pod wpł. wiatru i niskiej temp. (Tatry);
   3. szreń i lodoszreń – powst. na powierzchni pokrywy śnieżnej na skutek naprzemiennego nagrzewania i zamarzania powodując różniej grubości zlodowaciałą warstwę;
   4. śnieg ziarnisty (firn) – wiosna i wczesne lato, tam gdzie tworzy się tzw. wieczny śnieg;
3. opady – jednorazowy opad śniegu powyżej 20cm; opad deszczu-zagrożeniem, bo śnieg staje się cięższy;
4. odwilż;
5. wiatr – lokalne warunki śniegu, nawis śnieżny – duże zagrożenie lawinowe;
6. mróz – od -5 do -10°C – czynnik korzystny, zmniejszający zagrożenie; długotrwałe mrozy od -10 do -30°C powodują lawiny.

[edytuj] Przeciwdziałanie skutkom lawin

Za najprostszą i jednocześnie skuteczną metodę można uznać unikanie miejsc zagrożonych zejściem lawiny, zarówno w trakcie poruszania się po górach jak i np. przy wyborze miejsca na budowę domu itp. Obszary takie można określić na podstawie analizy ukształtowania terenu, bezpośrednich obserwacji czy innych symptomów.

Stosuje się dwie zasadnicze metody walki z lawinami: biologiczną i inżynierską. Metoda biologiczna opiera się na wykorzystaniu szaty roślinnej. Stoki porośnięte roślinnością są mniej lawiniaste, las stanowi naturalny hamulec dla lawin. Duże znaczenia ma obecność kosodrzewiny, znacznie ograniczającej ruchomość pokrywy śnieżnej. Skutecznym sposobem jest tworzenie bezleśnych klinów w górnej granicy lasu. Lawina, uderzając w ścianę lasu pod kątem, ma mniejszą siłę uderzenia, przez co oszczędza las a jednocześnie jest skutecznie zatrzymywana. Metoda inżynierska polega na budowie różnego rodzaju sztucznych konstrukcji stanowiących zaporę dla spadającej lawiny lub zmieniających jej kierunek. Są to: mury oporowe, izbice, ziemne wały i tarasy itp. Dla osłony szlaków komunikacyjnych stosuje się odpowiednie dachy i galerie ochronne. Są to działania kosztowne, wymagające skomplikowanych procesów technologicznych, i nie zawsze skuteczne. Czasami praktykowane jest sztuczne wywoływanie lawin przy pomocy umieszczania w zagrożonych połaciach śniegu lub materiałów wybuchowych lub przez ich ostrzał artyleryjski - metoda kontrowersyjna i raczej mało skuteczna.

[edytuj] Ratownictwo

Największe szanse uratowania osoby zasypanej w lawinie są w pierwszych 15 minutach. Po dotarciu na miejsce lawiniska ratownicy tyralierą przeszukują śnieg za pomocą sond lawinowych - kilkumetrowych cienkich tyczek. Nieocenioną pomocą służą także specjalnie szkolone psy. Coraz popularniejsze stają się nowoczesne systemy wspomagające szukanie zasypanych osób:

• "reflektory" umieszczone na ubraniu - ratownicy mogą je zlokalizować za pomocą specjalnego urządzenia (system Recco)
• systemy aktywne (typu Pieps) - połączenie nadajnika i odbiornika w jednym urządzeniu. Osoby niezasypane mogą dzięki temu zlokalizować swoich mniej szczęśliwych towarzyszy.

[edytuj] Zobacz też

• Lawina międzynarodowy marszobieg na trasie Śnieżka - Samotnia
• stopnie zagrożenia lawinowego