Mądry Hans

Z Wikipedii

Mądry Hans (niem. der Kluge Hans) - koń o domniemanych zdolnościach matematycznych i językowych, o którym sądzono, że potrafi porozumiewać się z ludźmi.

Spis treści 1 Historia 1.1 Pierwsza komisja 1.2 Druga komisja 2 Eksperymenty von Ostena 3 Naukowe wyjaśnienie zjawiska - Oskar Pfungst 4 Źródła 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Berlińczyk Wilhelm von Osten starał się udowodnić, że zwierzęta są inteligentniejsze niż się zwykle uważa. Próbował uczyć konie porozumiewania się i matematyki, ale bez efektów. W 1900 r. kupił rosyjskiego ogiera imieniem Hans, który zdawał się być pojętnym uczniem. Wysiłkami von Ostena interesował się Karl Krall, przemysłowiec z Elberfeldu. Później Krall sam zaczął sam prowadzić szkolenia koni. Kupił dwa ogiery arabskie - Muhamada i Zarifa, a Hansa otrzymał od von Ostena.

Von Osten nauczył konia specjalnego systemu porozumiewania przez stukanie kopytem, który służył mu do opdpowiedzi na różnorodne pytania ludzi. Mądry Hans miał rzekomo: rozwiązywać proste zadania matematyczne, odróżniać akordy harmonijne od dysonansów, oznaczać bieżącą datę.

Duży rozgłos przyniosła Mądremu Hansowi lokalna prasa. Na jej łamach wybuchła także gorąca polemika między wierzącymi, a niewierzącymi w zdolności konia.

[edytuj] Pierwsza komisja

W roku 1904 powołano pierwszą komisję, która miała zbadać przypadek Mądrego Hansa, wyjaśnić zjawisko oraz wydać opinię o prawdziwości lub oszustwie. W jej skład wchodzili: profesorowie psychologii i fizjologii, dyrektor ogrodu zoologicznego, dyrektor cyrku, weterynarz i oficerowie kawalerii. Komisja nie znalazła żadnych dowodów oszustwa, ale powstrzymała się od wyjaśniania lub komentowania badanego zjawiska.

[edytuj] Druga komisja

Z powodu niezadowalających wyników pierwszej komisji w 1907 r. zorganizowano drugą, w której składzie był berliński psycholog Oskar Pfungst. Przeprowadził on wiele prób po czym złożył obszerne sprawozdanie. Zawarł w nim opinię, że koń nie tylko nie jest nadzwyczajnie inteligentny, ale nie zna liczb, liter i nie rozumie nic z tego, co mówią do niego ludzie.

[edytuj] Eksperymenty von Ostena

Konie uczono w następujący sposób: ustawiano na stole pewną ilość kręgli; trener, klęcząc obok zwierzęcia, głośno wymawiał ich liczbę i zmuszal konia do tylu uderzeń kopytem, ile było kręgli na stoliku. Później kręgle zastąpiono cyframi pisanymi kredą na tablicy.

Tablica z "końskim" alfabetem

	1	2	3	4	5	6
10	e	n	r	s	m	c
20	a	h	l	t	ä	ch
30	i	d	g	w	j	sch
40	o	b	f	k	ö
50	u	v	z	p	ü
60	ei	au	eu	x	q

Ostatnim etapem było nauczenie konia posługiwania się alfabetem poprzez ułożoną do tego celu tablicę. W celu uzyskania odpowiedzi konia von Osten nauczył go specjalnie opracowanego sposobu uderzania kopytem w leżącą na podłodze deskę. Koń stukał najpierw lewym kopytem, co oznaczało jedności, a następnie prawym oznaczał dziesiątki (w jęz. niemieckim najpierw podaje się jedności, a potem dziesiątki).

Według von Ostena koń nauczył się w ten sposób liczb, a następnie elementarnych działań matematycznych (dodawanie, odejmowanie, mnożenie, dzielenie) oraz rozwiązywania zadań matematycznych. Dowodem tych zdolności miały być odpowiedzi konia na zadawane mu zadania pisane na tablicy lub głośno mówione.

[edytuj] Naukowe wyjaśnienie zjawiska - Oskar Pfungst

Po przeprowadzeniu dokładnych badań, psycholog Oskar Pfungst dowiódł, że koń nie wykonuje żadnych z przypisywanych mu zadań umysłowych. Odpowiedzi zwierzęcia wynikają z jego obserwacji reakcji otaczających go ludzi. Pfungst odkrył wpływ niezamierzonych ludzkich wskazówek (mowa ciała) na zachowanie konia. Ktoś, kto znał rozwiązanie zadania i jednocześnie wiedział, ile razy koń ma stuknąć kopytem, zupełnie nieświadomie dawał znaki czy oczekiwane jest więcej stuknięć, czy nie.

Pfungst zastosował następujące metody weryfikacji domniemanych zdolności konia, a właściwie przypuszczenia o wpływie ludzi na zwierzę:

1. Izolowanie konia od obserwatorów i osoby zadającej pytanie, aby nie mógł otrzymać żadnych wskazówek.
2. Użycie innej osoby pytającej niż właściciel konia.
3. Zakładanie klapek na oczy konia aby uniemożliwić zwierzęciu widzenie pytającego.
4. Prowadzenie zróżnicowanych prób, w których zadający pytania znał lub nie znał na nie odpowiedzi.

Po wielokrotnych próbach Pfungst odkrył, że:

• Koń może dawać poprawne odpowiedzi nawet, jeśli nie zadaje ich von Osten.
• Hans potrafił podawać prawidłowe odpowiedzi tylko wtedy, gdy jednocześnie widział pytającego i pytający znał poprawną odpowiedź.
• Gdy von Osten znał odpowiedzi, koń miał 89% trafień, gdy nie znał - Hans odpowiadał poprawnie tylko na 6% pytań.

[edytuj] Źródła

• Maurycy Maeterlinck, Gość nieznany, przeł. Franciszek Mirandola, Wyd. Alfa, Warszawa 1993
• Karl Krall, Denkende Tiere - Beiträge zur Tierseelenkunde auf Grund eigener Versuche. Der kluge Hans und meine Pferde Muhamed und Zarif. (...), Leipzig, Engelmann, 1912

[edytuj] Linki zewnętrzne

Artykuły poświęcone sprawie Mądrego Hansa:

• http://skepdic.com/cleverhans.html
• http://www.randi.org/encyclopedia/Clever%20Hans%20phenomenon.html