Messyn
Z Wikipedii
messyn – najwyższe (najmłodsze) piętro epoki miocenu w erze kenozoicznej, którego początek datuje się na około 7,2 milionów lat temu, a koniec na ok. 5,3 mln lat temu. W stratygrafii ostatnie piętro miocenu. Starsze od pliocenu, młodsze od tortonu.
Messyn – najwyższe (najmłodsze) piętro epoki miocenu w erze kenozoicznej, którego początek datuje się na około 7,2 milionów lat temu, a koniec na ok. 5,3 mln lat temu. W stratygrafii ostatnie piętro miocenu. Starsze od pliocenu, młodsze od tortonu.
Kryzys messyński (ang. Messinian Event) - geologiczne zdarzenie, podczas którego Morze Śródziemne prawie kompletnie wyparowało. W tym okresie Nil płynął aż do Sycylii, łacząc się z Dunajem. Pozostały kaniony rzek wcięte na 3 km pod obecny poziom morza.
Pierwsze dowody zostały dostarczone z rdzeni odwiertów dna statku badawczego RV Glomar Challenger. W rdzeniach z wiercenia dna morza znaleziono wtedy rzeczne otoczaki, gips,anhydryt, sól i inne minerały powstające z nasyconej solanki jakie dziś formują się w zatoce Karabogazgoł czy w Salt Lake.
W Asuanie 1200 km od delty Nilu dno kanionu jest 700 m pod osadami. Stwierdzono to latach 50 XX wieku przy projektowaniu Tamy Asuańskiej. Takie wcięcie mogło się wytworzyć tylko przy obniżonym ujściu Nilu. Odwierty w Kairze potwierdziły głęboki kanion pokryty późniejszymi osadami. Wydobyto skamieniałe muły zawierające pęknięcia jakie formują się na powierzchni, gdy muł wysycha i pęka. Dno kanionu w Kairze znajduje się 2400 m poniżej poziomu morza. Oznacza to, że depresja śródziemnomorska musiała być co najmniej tej głębokości, gdyż kanion żłobiony był przez płynące w dół wody rzeki Nil.
Rdzenie z dna morskiego pokazują szereg cykli zalewania i osuszania morza. Gdyby dziś Gibraltar się zamknął, woda wyparowałaby w ciągu mniej niż 1000 lat, a biorąc pod uwagę suchy klimat okresów zlodowaceń, depresyjny wzrost temperatury i efekt Sirocco – w około 300 lat. W skali geologicznej jest to bardzo krótki i trudny do uchwycenia okres. Geotektoniczne zamknięcie cieśniny jest możliwe także w przyszłości. Dyskutowane są różne mechanizmy które mogły doprowadzić do zamknięcia cieśniny:
* przechylanie izostatyczne * procesy sedymentacyjne * obniżenie poziomu oceanów * dryft płyt tektonicznych
Np. lodowce na północy platformy kontynentalnej mogą powodować zanurzenie jej na północy i uniesienie na południu. W Pirenejach podczas zlodowaceń tworzyły się pokaźne lodowce. Dziś proces odwrotny powoduje obniżanie wybrzeży Portugalii czy podnoszenie się Skandynawii jako zauważalne w historycznej skali cofanie się morza. Stare porty są kilometry od brzegu z powodu ruchów izostatycznych. W przypadku osuszenia depresji śródziemnomorskiej powinno nastąpić wtórne zamknięcie Cieśniny Gibraltarskiej spowodowane podniesieniem dna wynikającym z prawa Archimedesa. Występowanie tego zjawiska w późnym okresie tłumaczy karłowate endemiczne gatunki słoniowatych i hipopotamów na wyspach Morza Śródziemnego.
Olbrzymia miąższość ewaporatów osadzanonych w tamtym okresie świadczy o tym iż musiały one osadzać się w kilku cyklach sedymentacyjnych. Na podstawie tychże osadów stwierdzono że Morze Śródziemne musiało wkilku cyklach naprzemian wysychało poczym ponownie było zalewane wodami z Atlantyku.
Na podstawie datować paleomagnetycznych stwierdzono że zdażenie to miało miejsce ok 5,96 milona lat temu.
Morze Srodziemne odzielone zostało od Atlantyku 5,59 – 5,33 miliona lat temu. 5,59 – 5,50 miliona lat temu maił miejsce okres silnie wzmozonej erozji, tworzyły się między innymi wielkie kaniony , niektóre wielkości Wielkiego Kanionu w USA. 5,50 – 5,33 miliona lat temu rozpoczął się okres kilku cylki sedymentacyjnych. Skutkiem tych procesów było między innymi olbrzymie zasolenie, uniemożliwiajace życie jakim kolwiek niemal roślinom oraz utrudniające byt zwieżętom zamieniajac niemal cały basen morza w pustynię. Temeratura na omawianym obszarze także uległa zwiększeniu, o czym świadczy obecnoś zdeponowanego tam anhydrytu który osadza się jedynie w ciepłej wodzie, powyżej 35 stopni celcjusza. Poza tym rzeki maiły obniżoną bazę erozyjną co spowodowało wcinanie sie ich nawet o 2400m głębiej, tworzyły one w ten sposób olbrzymie kaniony. Na ich dnie , 2400m poniżej poziomu morza przy temperaturze 35 stopni cisnienie powietrza na dnie wynosić mogło nawet 1,71 atm(1300 mmHg) Patrząc pod kątem globalnych skutków, woda która wyparowała z M. Środziemnego, w postaci opadu atmosferycznego powróciła na ziemie podnosząc poziom oceanów nawet o 10m. Paweł Gajewski
