Monica Seles

Z Wikipedii

Monica Seles (ur. 2 grudnia 1973 w Nowym Sadzie), tenisistka amerykańska pochodzenia serbskiego, była liderka rankingu światowego, zwyciężczyni 9 turniejów wielkoszlemowych, medalistka olimpijska, zdobywczyni Pucharu Federacji.

Urodziła się w Nowym Sadzie w ówczesnej Jugosławii (obecnie Wojwodina w Serbii), w rodzinie pochodzenia węgierskiego. W wieku 6 lat rozpoczęła treningi tenisowe pod kierunkiem ojca Karolja. Pięć lat później (1985) wygrała prestiżowy turniej juniorski Orange Bowl na Florydzie i zwróciła uwagę amerykańskiego trenera tenisowego Nicka Bolletierego. W 1986 rodzina Selesów przeniosła się do USA i Monica podjęła treningi w akademii tenisowej Bolletierego w Bradenton (Floryda).

W 1988 Seles rozpoczęła karierę zawodową. Już w jednym z pierwszych startów turniejowych w Nowym Orleanie osiągnęła półfinał, pokonując czołową zawodniczkę amerykańską Lori McNeil. Rok 1988 zakończyła na pozycji nr 86 na świecie; kolejny rok - 1989 - był wstępem do jej kariery. Odniosła pierwsze zwycięstwo turniejowe (Houston, w finale z Chris Evert), była w finałach w Dallas i Brighton, dotarła do półfinału wielkoszlemowego French Open; odniosła zwycięstwa nad kilkoma zawodniczkami z czołówki (m.in. Sanchez-Vicario, Garrison, Manuelą Malejewą), awansowała do turnieju Masters (odpadła z Navratilovą), a na koniec roku była już 6. na świecie.

W 1990 awansowała na pozycję wiceliderki rankingu światowego; udało się jej wygrać zarówno z liderką Steffi Graf, jak i poprzednią wiceliderką Navratilovą. Odniosła pierwsze wielkoszlemowe zwycięstwo we French Open, pokonując w finale Graf; pozostawała niepokonana przez 36 pojedynków i 6 turniejów z rzędu. Łącznie wygrała w 1990 9 turniejów; na koniec sezonu wygrała Masters, stając się najmłodszą zwyciężczynią tego turnieju. Finał Masters - z Argentynką Sabatini - trwał pięć setów i był pierwszym pięciosetowym pojedynkiem w tenisie kobiecym od 1902.

Lata 1991-1992 to okres największych sukcesów Moniki Seles. W 1991 wygrała 10 turniejów, w dalszych sześciu docierała do finału; żadnego występu turniejowego nie zakończyła wcześniej niż w finale. Zarówno w 1991, jak i w 1992 wygrywała po trzy turnieje wielkoszlemowe - Australian Open, French Open i US Open; nie udało się jej odnieść końcowego zwycięstwa na Wimbledonie, ale trzeba zaznaczyć, że ze startu w 1991 zrezygnowała, a rok później dotarła do finału (ulegając Graf). 18 marca 1991 awansowała po raz pierwszy na pozycję liderki rankingu światowego, zajmując miejsce swojej głównej rywalki Graf; miała w tym momencie 17 lat i trzy miesiące i była najmłodszą liderką listy WTA Tour w historii; w 1997 wynik ten poprawiła Szwajcarka Martina Hingis, obejmując prowadzenie w rankingu w wieku 16 lat i 6 miesięcy. Nieobecność na Wimbledonie 1991 kosztowała Seles utratę na krótko pozycji liderki, ale kolejny sukces wielkoszlemowy (US Open) dał jej powtórny awans; tym razem pozostawała liderką nieprzerwanie do czerwca 1993. Oprócz turniejów wielkoszlemowych wygrywała kolejne turnieje, osiągając już w 1992 liczbę 25 triumfów.

Także początek sezonu 1993 był dla Seles udany, zapowiadając kontynuację dominacji w tenisowych rozgrywkach kobiet. Seles wygrała po raz trzeci z rzędu Australian Open (pokonała w finale ponownie Graf), triumfowała także w Chicago. Ze względu na infekcję wirusową zrezygnowała wczesną wiosną z kilku startów (m.in. w wielkich turniejach w Indian Wells i Key Biscaine) i powróciła na korty w kwietniu 1993 w Hamburgu. Na turnieju w Hamburgu doszło do zdarzenia, które gwałtownie przerwało jej karierę; 30 kwietnia w trakcie ćwierćfinałowego pojedynku z Bułgarką Magdaleną Malejewą Seles została zaatakowana nożem przez niemieckiego szaleńca, 38-letniego Guntera Parche. Sprawca tłumaczył się pragnieniem powrotu na pierwsze miejsce na świecie Steffi Graf i swoim uczuciem dla niemieckiej tenisistki; raczej łagodne potraktowanie Parchego (uznano go za niepoczytalnego i poddano dwuletniej obserwacji psychiatrycznej) sprawiło, że później Seles konsekwentnie odmawiała startu w Niemczech, rezygnując nawet z udziału w turnieju Masters. Z drugiej strony wypadek ten spowodował większe zwrócenie uwagi na kwestię ochrony zawodników.

Atak nożownika pozostawił u zawodniczki ślady nie tylko fizyczne. Seles obawiała się wyjść na kort i zawiesiła karierę sportową. Przez pewien czas wydawało się, że do tenisa już nie powróci; w tym czasie przyjęła obywatelstwo amerykańskie (17 maja 1994). W styczniu 1994 wypadła w czołowej dziesiątki rankingu światowego, a wkrótce jej nazwisko w ogóle zniknęło z klasyfikacji. W 1995 udało się jej jednak powrócić do sportu; początkowo wystąpiła w meczu pokazowym z weteranką Navratilovą (która sama zakończyła karierę kilka miesięcy wcześniej, chociaż później do tenisa powróciła), a w sierpniu 1995 po raz pierwszy po zamachu wystąpiła w turnieju. Start ten - w otwartych mistrzostwach Kanady w Toronto - okazał się sukcesem, Seles odnosiła błyskawiczne zwycięstwa nad czołowymi zawodniczkami, m.in. Anke Huber i Gabrielą Sabatini; w finale Amanda Coetzer zdołała urwać rekonwalescentce Seles zaledwie jednego gema. Organizacja WTA przyznała Seles specjalny ranking - pozycję współliderki, wynikającą z miejsca zajmowanego w chwili ataku w Hamburgu. We wrześniu 1995 zawodniczka dotarła do finału wielkoszlemowego US Open, gdzie dość nieszczęśliwie przegrała mecz z Graf.

W kolejnych latach nie odzyskała już dominującej pozycji, jaką miała przed 1993, ale regularnie należała do czołówki światowej; wygrała nawet swój dziewiąty turniej wielkoszlemowy, Australian Open 1996, korzystając z nieobecności liderki WTA Tour Graf (w finale pokonała Niemkę Huber). Wygrywała dalsze turnieje, była w finałach US Open 1996 i French Open 1998; wkrótce przyszło jej rywalizować z kolejnym pokoleniem zawodniczek - Hingis, Davenport, siostrami Venus i Sereną Williams. Na igrzyskach olimpijskich w Sydney w 2000 zdobyła brązowy medal w grze pojedynczej. W czołowej dziesiątce utrzymała się do 2002, kończąc kolejne lata na następujących pozycjach - 1996 nr 2, 1997 nr 5, 1998 nr 6, 1999 nr 6, 2000 nr 4, 2001 nr 10, 2002 nr 7. Jej starty często ograniczały kontuzje, w 2003 poważny uraz stopy wyłączył ją z gry na długi czas. Nie doszło do planowanego powrotu na wiosnę 2004, ale Seles nie zdecydowała się na zakończenie kariery; w lutym 2005 wystąpiła w dwóch meczach pokazowych z Navratilovą w Nowej Zelandii i chociaż oba mecze przegrała (ze znacznie starszą rywalką), wciąż pozostaje realna szansa na jej powrót do zawodowego tenisa.

Jako reprezentantka USA występowała w meczach Pucharu Federacji; przyczyniła się do końcowych sukcesów Amerykanek w 1996, 1999 i 2000.

Monica Seles uchodzi za prekursorkę siłowego stylu gry, jaki zapanował na kortach światowych pod koniec XX wieku, po erze Graf, Navratilovej i Evert. Styl gry Seles polega na potężnych oburęcznych zagraniach zarówno bekhendowych, jak i forhendowych, wspieranych charakterystycznym głośnym stękaniem. Tenisistka unika raczej gry wolejem, specjalizując się w grze z głębi kortu; jest leworęczna, co przy jej oburęcznych zagraniach ma znaczenie głównie przy serwisie. Po przerwie spowodowanej atakiem zamachowca nie odzyskała dawnej szybkości w pracy nóg, wskutek czego była częściej zmuszana do obronnych jednoręcznych zagrań.

Ciekawostkę stanowi fakt, że kilka rywalek Seles głośno protestowało przeciwko wydawanym przez nią w czasie gry dźwięków, twierdząc, że im to przeszkadza w koncentracji. W gronie tym były m.in. Francuzka Nathalie Tauziat i Bułgarka Katerina Malejewa.

Wygrane turnieje

• gra pojedyncza (do 2005 53 turnieje)
  • 1989 Houston
  • 1990 French Open, Masters, Miami, US Hardcourts, Tampa, Rzym, Berlin, Los Angeles, Oakland
  • 1991 Australian Open, French Open, US Open, Masters, Miami, Houston, Los Angeles, Tokio (Nichirei), Mediolan, Filadelfia
  • 1992 Australian Open, French Open, US Open, Masters, Essen, Indian Wells, Houston, Barcelona, Tokio (Nichirei), Oakland
  • 1993 Australian Open, Chicago
  • 1995 Canadian Open
  • 1996 Australian Open, Tokio (Nichirei), Sydney, Eastbourne, Canadian Open
  • 1997 Los Angeles, Canadian Open, Tokio (Princess Cup)
  • 1998 Canadian Open, Tokio (Princess Cup)
  • 1999 Amelia Island
  • 2000 Oklahoma City, Amelia Island, Rzym
  • 2001 Oklahoma City, Bahia, Tokio (Japan Open), Szanghaj
  • 2002 Ad-Dauha, Madryt
• gra podwójna (do 2005 6 turniejów)
  • 1990 Rzym (z Helen Kelesi)
  • 1991 US Hardcourts (z Patty Fendick), Rzym (z Jennifer Capriati)
  • 1992 Rzym (z Heleną Sukovą)
  • 1997 Tokio (Princess Cup, z Ai Sugiyamą)
  • 1998 Tokio (Princess Cup, z Anną Kurnikową)