Podtlenek azotu

Z Wikipedii

Podtlenek azotu (N₂O, nazwa systematyczna: tlenek azotu(I), zwany gazem rozweselającym) - nieorganiczny związek chemiczny tlenek azotu na I stopniu utlenienia. Związek ten jest często stosowany do znieczulania anestezjologicznego.

W temperaturze pokojowej jest to bezbarwny, niepalny gaz o słabej woni i słodkawym smaku. Temperatura topnienia –91°C, temperatura wrzenia –88°C.

Podtlenek azotu można otrzymać przez termiczny rozkład azotanu amonu w temperaturze 170°C. Gaz o wysokiej czystości do celów laboratoryjnych otrzymuje się poprzez wkraplanie kwasu azotowego do roztworu mocznika w stężonym kwasie siarkowym, a następnie przepuszczanie przez płuczkę z roztworem wodorotlenku sodu.

[edytuj] Historia

Gaz ten został odkryty przez Josepha Priestleya w 1772; w latach 90. XVIII wieku Humphry Davy przeprowadzał na sobie i swoich przyjaciołach (m.in. na poetach Samuelu Taylorze Coleridge'u i Robercie Southeyu) eksperyment sprawdzający działanie gazu na organizm człowieka. Okazało się, że gaz uśmierza ból, a osoba poddana jego działaniu pozostaje częściowo świadoma. Właściwość ta została wkrótce wykorzystana głównie w zabiegach dentystycznych oraz w znieczuleniu w czasie porodu. Po raz pierwszy własności anestetyczne podtlenku azotu wykorzystał amerykański dentysta Horace Wells, który praktykował w Hartford w stanie Connecticut (USA).

[edytuj] Zastosowanie

Podtlenek azotu jest nadal powszechnie wykorzystywany jako jeden ze składników znieczulenia ogólnego złożonego. W mieszaninie z tlenem w stężeniu do 70% jest nośnikiem innych gazów anestetycznych. Ma działanie przeciwbólowe, znacznie zaś mniejsze nasenne. Długotrwałe użycie dużych ilości może prowadzić do objawów podobnych, jak przy niedoborze witaminy B₁₂ - anemii i neuropatii. Objawy użycia mogą również przypominać stan zatrucia alkoholowego.

Podtlenek azotu jest dopuszczony do użytku jako dodatek do żywności. Jest doskonale rozpuszczalny w tłuszczach, co wykorzystano w przemyśle spożywczym do tworzenia piany, szczególnie z bitej śmietany w spreyu. Wypełnia się nim również opakowania zawierające łatwo psujące się produkty, takie jak chipsy ziemniaczane. Na liście dodatków spożywczych legalnie dopuszczonych w Unii Europejskiej, tzw. liście E posiadana oznaczenie E-942.

Podtlenek azotu jest też stosowany w tuningu samochodowym. Jest on wtryskiwany do cylindrów, co gwałtownie zwiększa szybkość spalania mieszanki i powoduje chwilowy wzrost mocy silnika o około 30%. Efekt jest natychmiastowy, jednak użycie może być tylko krótkotrwałe, ze względu na wytrzymałość silników.