Pstrążna (Kudowa-Zdrój)
Z Wikipedii
Pstrążna (niem. Straußeney, 1937-1945: Straußdörfel, czes. Stroužné) – dzielnica miasta Kudowa-Zdrój, dawniej osobna wieś.
Spis treści |
[edytuj] Geografia
Miejscowość położona w zachodniej części Gór Stołowych, na wysokości 560 m n.p.m., 7 kilometrów od Kudowy, 2,5 kilometra od czeskiego Machova, w rejonie historycznego Czeskiego Zakątka.
- Od strony Kudowy-Zdroju prowadzi do niej droga przez Czermną (ul. T. Kościuszki), z Czermnej zielony szlak (początek przy ruchomej szopce).
- Od strony Błędnych Skał dojść można drogą przez Bukowinę.
[edytuj] Nazwa
Najstarsza znana nazwa wsi Pstrzuzny prawdopodobnie pochodzi od czeskiego słowa pstruch (pstrąg).
[edytuj] Historia
Zgodnie z relacją pastora Bergmana z Czermnej, pochodzącą z I poł. XIX w. wieś mieli założyć "husyci" w 1461 r., którzy tu schronili się przed prześladowaniami po śmierci Jana Husa, potem była ostoją braci czeskich i ewangelików reformowanych.
W okresie wojny trzydziestoletniej wieś prawdopodobnie została dotknięta głodem i zarazą. Miejscowi ewangelicy byli prześladowani przez rządzących katolickich Habsburgów. W 1760, jak pisze Bergman, odebrano im wszystkie pisma i spalono przy kościele w Czermnej, a niektórych mieszkańców zakuto w kajdany i pognano do Wiednia i Siedmiogrodu. Wieś, tak jak sąsiednie regiony, wyludniła się.
W 1763 Pstrążna weszła w skład protestanckich Prus, co spowodowało rozwój, m.in. na skutek imigracji czeskich protestantów, głównie z okolic Hradca Kralove. Do dziś we wsi mieszkają potomkowie tych emigrantów o nazwiskach: Cvikýř (Zwikirsch), Lelek (Lellek) i Beneš (Benesch). W 1787 wieś liczyła już 135 mieszkańców i nawiązała kontakty z kalwińską gminą wyznaniową w Gęsińcu koło Strzelina.
Wśród zamieszkującej Pstrążną ludności wyznania ewangelickiego nastąpił rozłam, w wyniku którego większość przyjęła naukę reformowaną, mniejszość pozostała luterańska. Ze względu na uciążliwości uczestnictwa w nabożeństwach w luterańskim kościele w Kudowie, miejscowa ludność wyznania ewangelicko-reformowanego w roku 1813 wybudowała własny drewniany kościół. W roku 1817 wybudowano także plebanię i szkołę. Drewniany kościółek zastąpiono nowym, murowanym wzniesionym w 1848 roku. Kościół ten zachował się do czasów obecnych, do dzisiaj także gmina ewangelicka w Pstrążnej odgrywa rolę lokalnego ośrodka religijno-narodowego, któremu podporządkowane są kościoły w Kudowie i Dusznikach.
Podstawowym językiem gminy była początkowo "gwara czeska", w II poł. XIX wieku nabożeństwa odprawiano już w językach czeskim i niemieckim. Także działająca we wsi szkoła początkowo nosiła charakter czeski, z czasem zaczęto nauczać w języku niemieckim.
Głównym zajęciem ludności w połowie XIX wieku było tkactwo. Rzemiosło to przetrwało w Pstrążnej do czasów II wojny światowej. Na niewielką skalę wydobywano też tutaj metodami średniowiecznymi węgiel kamienny. Węgiel zużywano na potrzeby wsi, nadwyżki wysyłano do pobliskiego czeskiego Náchodu. W 1910 wieś liczyła najwięcej mieszkańców w swojej historii: 744 osoby.
Po II wojnie światowej Czesi stopniowo opuszczali wieś, emigrując głównie do Czechosłowacji i RFN, częściowo zastąpili ich osadnicy polscy pochodzący przeważnie z dawnych kresów wschodnich. Zmiany społeczne zachodzące w latach powojennych spowodowały znaczne wyludnienie wsi oraz zanik znacznej liczby gospodarstw. Dziś we wsi mieszka jeszcze kilkunastu potomków osadników czeskich. Mieszka tu też pastor zborów w Pstrążnej i Strzelinie.
Na terenie Pstrążnej zlokalizowano Muzeum-Skansen Kultury Ludowej Pogórza Sudeckiego. Znajduje się tu dom wypoczynkowy tzw. "Kalwinka" (własność Kościoła ewangelicko-reformowanego); w miejscowym kościele w czerwcu odbywają się koncerty organowe.
[edytuj] Źródła
- Ks. Michał Jabłoński "Kudowa – zdrój, miasto i ludzie"
