Publikacja naukowa
Z Wikipedii
Publikacja naukowa - artykuł w czasopiśmie naukowym, spełniający określone, ostre kryteria poprawności, opisujący oryginalne badania naukowe i wynikające z nich wnioski, lub zbierający w formie przeglądu wnioski z wcześniej opublikowanych prac.
[edytuj] Struktura publikacji
W czasopismach naukowych spotyka się generalnie trzy rodzaje publikacji:
- źródłowe - które opisują badania własne autora lub bezpośrednio mu podlegającego zespołu naukowego,
- przeglądowe - które zbierają i konfrontują z sobą wnioski z wielu publikacji źródłowych w celu usystematyzowania pewnego obszaru badań,
- polemiczne - które odnoszą się do wcześniejszych publikacji, kwestionując część zawartych w nich wniosków, lub wiarygodność opisu zawartych w nich badaniach własnych.
Źródłowa publikacja naukowa, składa się zazwyczaj z następujących, stałych działów:
- Tytułu, nazwisk autorów i ich adresów służbowych,
- Abstraktu, czyli bardzo krótkiego, liczącego zwykle ok. 300 słów streszczenia najważniejszych tez zawartych w artykule,
- Listy słów kluczowych - które ułatwiają odnalezienie artykułu w naukowych bazach danych,
- Wstępu - będącego zwykle krótkim omówieniem obecnego stanu wiedzy w zakresie dotyczącym tematu publikacji i wyjaśnienia powodów podjęcia omawianych badań,
- Opisu przeprowadzonych badań - który musi być tak napisany, aby inni badacze mogli te badania powtórzyć i ew. zweryfikować,
- Dyskusja wyników - w której zamieszcza się obszerny opis przyjętej metodologii badań, syntezę otrzymanych wyników i wniosków wynikających z tych wyników,
- Podsumowanie - w którym streszcza się w krótkiej formie najważniejsze wnioski
- Lista cytowań - lista dokładnych odnośników do prac, które zostały zacytowane lub wspomniane w publikacji
Niektóre publikacje źródłowe przyjmują postać tzw. komunikatów - t.j. skróconego do minimum opisu wstępnych badań, które są w toku. Komunikaty są w większości czasopism szybciej recenzowane i drukowane niż pełne publikacje źródłowe, a głównych celem ich pisania jest "zaklepywanie" tematu, w momencie kiedy ma się interesujące wyniki badań, w "gorącej" tematyce, która prawdopodobnie jest też badana przez innych naukowców. Komunikaty nie posiadają zwykle wstępu i podsumowania leczy tylko opis badań i ich krótką dyskusję.
Układ publikacji przeglądowej różni się od publikacji źródłowej brakiem opisu przeprowadzonych badań a zamiast dyskusji wyników są kolejne rozdziały opisujące zestawione z sobą wnioski z innych publikacji. W podsumowaniu publikacji przeglądowej autor zamieszcza zwykle własne przemyślenia wynikające z zebranego materiału. Pozostałe działy publikacji przeglądowej wyglądają tak samo jak publikacji oryginalnej.
Publikacje polemiczne - przyjmują zwykle formę tzw. listu - który przypomina swoją strukturą komunikaty źródłowe. W publikacji polemicznej nie musi jednak znajdować się opis przeprowadzonych badań, lecz mogą się tam znajdować tylko krytyczne uwagi na temat metodologii badań i wniosków zawartych w innej publikacji.
[edytuj] Publikacja naukowa jako źródło wiedzy naukowej
Z pewną przesadą można powiedzieć, że suma wiedzy zawarta we wszystkich publikacjach naukowych wydawanych na świecie jest równa całej dostępnej powszechnie wiedzy naukowej.
Publikacja naukowa przed ukazaniem się w druku przechodzi zazwyczaj proces recenzowania, który czasami prowadzi do odrzucenia publikacji, a czasem do jej zasadnicznej korekty merytorycznej. Systemy recenzowania nie dają jednak stuprocentowej pewności, czy np. opisane w publikacji badania nie są sfałszowane. Jednak obowiązek opisywania badań w sposób, który może być powtórzony daje przynajmniej możliwości zweryfikowania ich przez innych badaczy. Znaczny, trudny do ustalenia, odsetek opisywanych badań, jeśli nie wygląda podejrzanie i nie kłóci się z dotychczasową wiedzą naukową nie jest nigdy weryfikowany przez innych badaczy.
Rodzajem kryterium znaczenia i wartości publikacji jest liczba jego cytowań w innych publikacjach, gdyż publikacje są cytowane przez innych badaczy w momencie gdy muszą się oni do nich z jakiegoś powodu odnieść, np. w celu użycia do własnych badań jakiejś metody badawczej opisanej w cytowanej publikacji.
Tytuł, adresy i nazwiska autorów, słowa kluczowe i abstrakty stanowią tradycyjnie własność publiczną, t.j. są nieodpłatnie udostępniane przez wydawców czasopism naukowych wszystkim zainteresowanym, co umożliwia m.in. tworzenie baz danych publikacji. Pozostała część publikacji stanowi zwykle własność wydawcy czasopisma i nie wolno jej bezpłatnie rozpowszechniać. Dostęp do pełnych tekstów jest zazwyczaj związany z opłatami, które muszą wnosić albo biblioteki gromadzące czasopisma naukowe, albo sami potencjalni czytelnicy.
Liczba publikacji naukowych, które ukazują się na świecie jest szacowana na nie mniej niż 1 milion rocznie. Aby odnaleźć w tym gąszczu informacji interesujące dla czytelnika publikacje, tworzone są naukowe bazy danych, w których są gromadzone abstrakty publikacji i które umożliwiają ich wyszukiwanie po słowach kluczowych, autorach, słowach w tytule itp. Do dwóch najwięszych tego rodzaju baz danych zalicza się Current Contents prowadzona przez Instytut Filadelfijski i Scopus prowadzona przez wydawnictwo Elsevier.
