Roszczenie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Pod pojęciem roszczenia rozumie się w prawie cywilnym uprawnienie do żądania od oznaczonej osoby zachowania się w określony sposób. Jest to jedno z kluczowych i jednoczesnie najbardziej spornych pojęć teorii prawa cywilnego, co skutkuje znacznym stopniem ogólności proponowanej definicji. Osobę, której przysługuje roszczenie określa się mianem wierzyciela, zaś ten, na kim ciąży obowiązek zadośćuczynienia roszczeniu nazywany jest dłużnikiem. Kilka roszczeń wynikających z tych samych okoliczności pomiędzy tymi samymi osobami to wierzytelność, albo dług. Pojęć tych można używać zamiennie bacząc, że pierwsze podkreśla raczej prawa wierzyciela, zaś drugie obowiązki dłużnika.

[edytuj] Powstanie roszczenia

Roszczenie ma swoje źródło w licznych zdarzeniach prawnych doniosłych z punktu widzenia przepisów prawa cywilnego. Przykładowo wymienić można prawo własności(roszczenie o wydanie rzeczy właścicielowi), umowę sprzedaży(roszczenie o zapłatę ceny), czyn niedozwolony(roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem), czy też wręcz same okoliczności faktyczne(roszczenie o przywrócenie naruszonego posiadania).

[edytuj] Rodzaje roszczeń

Uprawnienia wierzyciela mogą mieć bardzo różnorodny charakter. Roszczenia można przykładowo podzielić ze względu na:

charakter obowiązku
- roszczenia o działanie(zwrot długu)
- o zaniechanie(przestrzeganie ciszy nocnej)
możliwość natychmiastowego żądania spełnienia obowiązku
- wymagalne
- niewymagalne
możliwość dochodzenia przed sądem
- zaskarżalne(zdecydowana większość)
- niezaskarżalne(np. roszczenie o wypłatę wygranej z gry lub zakładu prowadzonych bez zezwolenia właściwego organu państwowego)
przedmiot świadczenia
- pieniężne
- niepieniężne
charakter świadczenia
- majątkowe(bezpośrednio związane z interesem majątkowym wierzyciela)
- niemajątkowe
zbywalność
- zbywalne w drodze cesji
- niezbywalne(np. roszczenie o alimenty)

[edytuj] Dochodzenie roszczenia

Do istoty pojęcia roszczenia należy również przyznanie mu ochrony sądowej. Odmowa spełnienia obowiązku przez dłużnika uprawnia wierzyciela do dochodzenia swych praw przed sądem. Sądowe stwierdzenie zasadności roszczenia wierzyciela następuje w formie wyroku, który następnie podlega wykonaniu przez komornika. W wyjątkowych, ściśle przewidzianych przez prawo wypadkach monopol sądu na rozstrzyganie sporu podlega ograniczeniu na rzecz samopomocy polegającej na samodzielnej ochronie własnego prawa.

[edytuj] Wygaśnięcie i przedawnienie roszczenia

Roszczenie wygasa, gdy dłużnik zastosował się do treści obowiązku(np. spłacił dług), został zwolniony przez wierzyciela z obowiązku albo gdy przepis szczególny tak stanowi. Roszczenie wyjątkowo może także wygasnąć wskutek samego upływu czasu. Natomiast co do zasady uchylanie się dłużnika od spełnienia świadczenia i brak odpowiedniej reakcji wierzyciela prowadzi po pewnym okresie do jego przedawnienia. Wprawdzie przedawnione roszczenie nie przestaje istnieć, ale dłużnik zyskuje przed sądem prawo do odmowy spełnienia świadczenia bez żadnych negatywnych konsekwencji. Jeśli jednak spełni je dobrowolnie, to mimo przedawnienia nie może domagać się zwrotu. Roszczenia niemajątkowe oraz roszczenie o wydanie nieruchomości nie przedawniają się nigdy.