Rybosom
Z Wikipedii
| Organella komórkowe |
|
|
Rybosomy - organelle służące do produkcji białek w ramach translacji. Rybosomy występują u wszystkich organizmów żywych, zarówno u prokariontów (bakterie, archeony) jak i eukariontów (pierwotniaki, rośliny, zwierzęta), a także we wnętrzu organelli półautonomicznych - chloroplastów i mitochondriów. Rybosomy prokariontów i organelli półautonomicznych są mniejsze i wrażliwsze na inne toksyny niż ich eukariotyczne odpowiedniki.
U eukariontów rybosomy mogą być "wolne", to znaczy mogą swobodnie pływać w cytoplazmie (służą one do syntezy białek nieeksportowanych poza komórkę - enzymy wewnątrzkomórkowe, białkowe elementy błon komórkowych i inne), lub przyczepione do retikulum endoplazmatycznego (w tych następuje synteza białek eksportowanych poza błony komórki - hormony białkowe, kolagen, nici elastynowe dla tkanki łącznej i wszystkie inne białka produkowane "na eksport"). Każdy rybosom jest zbudowany z dwóch dopasowanych do siebie podjednostek: małej i dużej. Obie podjednostki są zbudowane z białek i rRNA (rybosomowy RNA) np. podjednostka mała składa się z 33 białek i 1 cząsteczki rRNA, natomiast podjednostka duża składa się z 49 białek i 3 cząsteczek rRNA. Rybosomy są bardzo małe i widoczne tylko pod mikroskopem elektronowym. Podjednostki rybosomu są ze sobą połączone tylko podczas translacji – po zakończeniu translacji danego łańcucha białkowego podjednostki rozdzielają się, a podczas inicjacji translacji jakieś blisko siebie znajdujące się podjednostki (jedna duża i jedna mała) łączą się ze sobą, odtwarzając rybosom. Pojedynczy rybosom składający się z 2 podjednostek z wyglądu przypomina mały spłaszczony grzybek. Zespół rybosomów połączonych nicią matrycową (mRNA) stanowi polirybosom zwany inaczej polisomem.
Typy rybosomów:
- rybosomy związane z błoną - w szorstkiej siateczce śródplazmatycznej ich zadaniem jest produkcja białek transportowanych przez siateczkę śródplazmatyczną (białka wydzielnicze, enzymy lizosomalne, białka wchodzące w skład błon)
- rybosomy wolne - odpowiedzialne za produkcję białek wędrujących do jądra, białka cytoplazmy i białka cytoszkieletu
