Sezam indyjski
Z Wikipedii
| Sezam indyjski | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Podklasa | jasnotowe |
| Rząd | trędownikowce |
| Rodzina | połapkowate |
| Rodzaj | sezam |
| Nazwa systematyczna | |
| Sesamum indicum L. 1753 | |
Sezam indyjski, sezam wschodni, kunżut, łogowa wschodnia (Sesamum indicum L. Sp.Pl.2 1753, Sesamum orientale L.) - gatunek jednorocznej rośliny oleistej z rodziny połapkowatych (Pedaliaceae), (sezamowatych). Pochodzi z Afryki.
 |
| Pokrój |
 |
| Kwiaty |
 |
| Owoce |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga : Wzniesiona, rozgałęziona dorastająca do 1,5 m, kanciasta, u niektórych form skłonna do fascjacji (staśmienia pędów), pokryta gruczołkowatymi włoskami.
- Liście : dolne, ogonkowe +/- okrągłe. Środkowe, duże, ząbkowane, szerokolancetowate, na długich ogonkach. Górne liście krótkoogonkowe, wąskolancetowate, całobrzegie.
- Kwiaty : samopylne, duże, do 3 cm długości, osadzone na krótkich szypułkach, białe lub fioletowe z czerwonymi plamami, osadzone po 1-3 rzadziej po 5 w kątach liści. Mają 4 pręciki i 1 prątniczek (staminodium), formy staśmione łącznie mają 10 pręcików i prątniczek. Korona jest silnie omszona, zygomorficzna (grzbiecista), z pięciu zrośniętych płatków. Korona opada wieczorem w dniu rozwinięcia się kwiatu.
Owoce : Torebki 4-, 6- lub 8-kanciaste, zielone, silnie omszone, po dojrzeniu pękające wzdłuż nerwów owocolistków. Torebka zawiera ok. 80 nasion. Nasiona płaskie, matowe o zmiennej barwie od białej (najbardziej cenione) do prawie czarnych, zawierające ok. 50% tłuszczu. MTN średnio wynosi 3,3 g. Plon nasion dochodzi do 1 t z hektara.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna: głównymi producentami sezamu są Indie i Chiny. W dalszej kolejności plasują się: Meksyk, Gwatemala i inne kraje Ameryki Środkowej oraz Sudan.
- Sztuka kulinarna: z nasion otrzymuje się jadalny olej sezamowy, który jest tłoczony na zimno. Nie różni się on smakiem od oliwy. Ma jasnożółtą barwę i jest bezwonny. Jest on surowcem do produkcji margaryny. W cukiernictwie służy do wyrobu chałwy i ciastek - sezamków. Piekarnie wykorzystują ziarno sezamowe do posypywania pieczywa dla smaku czy aromatu. Pozostałe po tłoczeniu makuchy, zawierające łatwo przyswajalne składniki i są szeroko wykorzystywane w kuchni orientalnej, ponadto stanowią doskonałą paszę treściwą dla wszystkich zwierząt gospodarczych.
- W kosmetyce wykorzystuje się olej ekstrahowany lub z drugiego tłoczenia służący m. in. do wyrobu wysokogatunkowych mydeł. Z kwiatów sezamu otrzymuje się olejek eteryczny, wykorzystywany w przemyśle perfumeryjnym. Indyjska medycyna ludowa liście moczone w occie wykorzystuje w leczeniu świerzbu.
- Medycyna: Olej wykorzystywany jest do sporządzania maści, emulsji, plastrów i lewatyw. Olej sezamowy zwiększa ilość trombocytów i przyspiesza krzepnięcie krwi, co wykorzystywano przy leczeniu skazy krwotocznej i choroby Werlhoffa (małopłytkowości).
 |
| Zbiory |
[edytuj] Ciekawostki
Zakłada się współcześnie, że sezam pochodzi z Afryki środ. (niektórzy autorzy podają Bliski Wschód), ale obecnie nie jest znany na naturalnych stanowiskach. Pierwsze wzmianki o uprawie pochodzą z Babilonu, gdzie został opisany jako "przyprawa bogów". W starożytnosci uprawiano go również w Indiach i Azji środkowej oraz Grecji, nie ma natomiast dowodów, że znany był w Egipcie faraonów.
Węglowodany, proteiny i aminokwasy sprawiają, iż sezam jest bardzo łatwo przyswajalny przez organizm. Z kolei substancje takie jak sesamol i sesamolina, które są najlepszymi znanymi naturalnymi przeciwutleniaczami sprawiają, że komórki ludzkiego ciała wolniej się starzeją.
Nazwa rośliny wywodzi się z arabskiego "saasim" lub "simsim".
