Synagoga Wysoka w Krakowie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Synagoga Wysoka w Krakowie

Data budowy	1556-1563
Data zniszczenia	II wojna światowa
Tradycja	ortodoksyjna
Budulec	murowana
Obecnie	sala wystawowa
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Fragmenty malowideł w środku

Aron ha-Kodesz

Synagoga w okresie międzywojennym

Synagoga Wysoka - trzecia z kolei synagoga znajdująca się na Kazimierzu w Krakowie, przy ul. Józefa 38. Sala modlitwy umieszczona jest na piętrze, stąd pochodzi jej nazwa - Wysoka. Do dnia dzisiejszego pozostaje najwyższą synagogą Krakowa oraz jedyną w Polsce synagogą umieszczoną na piętrze.

Spis treści

1 Historia
2 Architektura
- 2.1 Zobacz też
- 2.2 Galeria

[edytuj] Historia

Boznica powstała w drugiej połowie XVI wieku, najprawdopodobniej w latach 1556-1563, zaraz na samej granicy kazimierskiej dzielnicy żydowskiej. Sala modlitewna znajdowała się na pierwszym piętrze, co było podyktowane względami bezpieczeństwa, gdyż bożnica znajdowała się w miejscu szczególnie ruchliwym oraz blisko domów chrześcijańskich. Na parterze znajdowały się sklepy.

W drugiej połowie XVII wieku do ściany północnej dobudowano małą przybudówkę w której znajdował się babiniec. Pod koniec lat 80-tych XIX wieku, do wschodniej ściany dobudowano piętrowy budynek pod numerem 40. Na jego piętrze znajdowały się dodatkowe sale modlitewne a na parterze bożnica Bractwa Ner Tamid.

Niemieckie działania w czasie II wojny światowej doprowadziły do znacznej dewastacji wnętrza synagogi oraz bezpowrotnego przepadku jej wyposażenia. Po wojnie bożnicę planowano przebudować na teatr, lecz plany spełzły na niczym. Od czasu remontu i przebudowy wnętrz na przełomie lat sześdziesiątych i siedemdziesiątych zajmowana jest przez Pracownię Konserwacji Zabytków. Fakt ten w groteskowy sposób kontrastuje z obecnym stanem, w jakim znajduje się budynek. Podczas przebudowy przebito nowe wejścia, dodano klatkę schodową oraz nadbudowano szklaną konstrukcję na dachu bożnicy. We wrześniu 2005 roku budynek został udostępniony dla zwiedzajacych. Można w niej zobaczyć stałą ekspozycję zdjęć poświęconą zwyczajom i tradycjom społeczności żydowskiej z okresu międzywojennego.

W przyszłości planuje się oddanie synagogi Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa w celu urządzeniu w niej wystawy poświęconej historii Żydów w Krakowie. W 2006 roku synagoga obchodziła 450-lecie swego istnienia.

[edytuj] Architektura

Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, z główną salą modlitewną zajmującą pierwsze i drugie piętro. Południowa ściana zwrócona w stronę ulicy podparta jest czterema szkarpami i przeciętą gzymsem, biegnącym tuż nad parterem. Pomiędzy szkarpami na wysokości pierwszego i drugiego piętra znajdują się trzy wielkie półkoliście zakończone okna, które odpowiadają dwóm oknom i okutym drzwiom oraz zapewniały doskonałe oświetlenie jednoprzestrzennej, 10 metrowej sali modlitewnej, nakrytej renesansowym sklepieniem kolebkowym z lunetami, ozdobionym dekoracją stiukową. Dawne drzwi główne znajdowały się na miejscu środkowego okna na ścianie północnej. Drzwi do sieni na parterze ujęte są kamiennym, późnorenesansowym portalem z XVI wieku, o profilowanych węgrach, zamkniętym półkolistą, oprofilowaną arkadą z kluczem.

O dawnej świetności przypomina dzisiaj jedynie skarbona przy wejściu, pozostałości renesansowego Aron ha-kodesz, którego obramienie pochodzi prawdopodobnie z końca XVI wieku, a zwieńczenie z końca XVIII wieku oraz gdzieniegdzie widoczne fragmenty pięknej XVII wiecznej polichromii, odkrytej i zakonserwowanej w latach 60-tych XX wieku. Przedstawia ona m.in. błogosławiące dłonie kapłańskie pod Koroną Mądrości. Nad dawnym wejściem do sali na pierwszym pietrze umieszczony jest relief z gzymsem i symetrycznie wkomponowanym ornamentem roślinnym z końca XIX wieku.

Synagoga jest obiektem, który stanowi wartość zabytkową. Została ona wpisana do krajowego rejestru zabytków nieruchomych pod numerem A-91 w dniu 10 maja 1974 roku.