Synagoga w Cieszynie

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Synagoga w Cieszynie
Data budowy	1837-1838
Data zburzenia	13 września 1939
Tradycja	reformowana
Architekt	Karol Jilg
Budulec	murowana
Obecnie	nie istnieje

Synagoga w Cieszynie - największa i najpiękniejsza synagoga cieszyńskiej gminy żydowskiej, znajdująca się przy ulicy Bóżniczej 6. Była jednym z najbardziej charakterystycznych budynków miasta i dumą cieszyńskich Żydów.

[edytuj] Historia

Koncepcja budowy pierwszej wolnostojącej synagogi narodził się w około 1830 roku. Ze względu na zakaz budowy miejsc kultu żydowskiego w Cieszynie, miejscowi Żydzi wystosowali prośbę do cesarza Franciszka I, w którym prosili o zgodę na budowę synagogi. Zgodę otrzymali w 1832 roku, ale po warunkiem że synagoga nie będzie posiadać wież oraz głównego wejścia prowadzącego od strony głównej ulicy. W 1837 roku zakupiono działkę od Jana Zbitka, która była usytuowana poza murami miejskimi.

W 1837 roku rozpoczęto budowę synagogi, której plany wykonał Karol Jilg. W połowie 1838 roku ukończono budowę synagogi i we wrześniu tego samego roku nastąpiło jej uroczyste poświęcenie. Cała budowa kosztowała gminę około 4000 złotych. Początkowo synagoga była skromnym, klasycystycznym budynkiem, który mógł pomieścić około 250 osób. Wkrótce prezes cieszyńskiej gminy żydowskiej Bernard Glesinger zadecydował o rozbudowaniu bożnicy.

W 1878 roku synagoga została znacznie rozbudowana oraz przebudowana przez architekta Antoniego Jonkisza przez co otrzymała nowy neoromańsko-mauretański styl. Wkrótce po udanej przebudowie, synagogę w 1880 roku odwiedził cesarz Francieszek Józef I.

Podczas II wojny światowej, 13 września 1939 roku hitlerowcy spalili synagogę. Obecnie na miejscu synagogi znajduje się parking oraz boisko należące do Gimnazjum nr 1.

[edytuj] Architektura

Murowany budynek synagogi wzniesiono na planie litery L, choć początkowo miała zostać wybudowana na planie litery T. Początkowo wybudwana w stylu klasycystycznym ze stylowym wnętrzem nawiązującym w znacznym stopniu do stylu starożytnej Grecji. We wnętrzu na wschodniej ścianie znajdował się bogato zdobiony Aron ha-kodesz, a przy głównych ścianach znajdowały się galerie dla kobiet podtrzymane dwoma rzędami doryckich kolumn. Główna fasada skierowana była w stronę ulicy Bożniczej.

Po przebudowie z 1878 roku synagoga otrzymała nowy neoromańsko-mauretański styl. Znacznie przyozdobiono fasadę oraz ścianę południową która skierowana była na główną ulicę. Dobudowano liczne sterczynki z małymi kopułkami oraz dwie wielkie charakterystyczne, kuliste kopuły znajdujące się na głównymi wejściami. Na parterze znajdowały się wysokie, półokrągle zakończone okna, a na wysokości galerii dla kobiet okrągłe okienka w które wkomponowano stylizowane gwiazdy Dawida.

We wnętrzu zachowano jedynie Aron ha-kodesz. Wymieniono stare doryckie kolumny na nowe żeliwne z neoromańskimi kapitelami. Podtrzymywały one galerię dla kobiet oraz chór. W 1879 roku od strony zachodniej zainstalowano organy, które akompaniowały śpiewającemu chórowi. W 1880 roku wnętrze pomalowano orientalnymi malowidłami stylu mauretańskiego. Po rozbudowie bożnica przybrała nowe wymiary 31 na 20 metrów.